Contact met familie verbreken: Als ouders de fout in gaan

Iedereen die Terry ontmoet, zou denken dat dit gezicht in het Duden-woordenboek naast het woord ‘zelfvertrouwen’ zou moeten staan. Alerte ogen die vriendelijk maar vastberaden contact met de ander onderhouden, luid gelach en woorden die zomaar uit de mond komen, zonder aarzeling of stotteren.

Als u denkt dat dit betekent dat er in dit leven geen strijd is geweest, vergist u zich. Op 34-jarige leeftijd heeft Terry inmiddels drie therapieën ondergaan en het heeft veel innerlijk werk gekost om op het punt te komen waar Terry nu is: hij voelt zich redelijk goed met zichzelf en de wereld. De reden waarom dit allemaal zo moeilijk was, had vooral te maken met de relatie met de vader. Tegenwoordig heeft Terry geen enkel contact meer met hem.

"Jarenlang was de relatie met mijn vader wisselvallig, totdat ik vijf jaar geleden voor het laatst contact met hem had." Totdat Terry ongeveer 13 jaar oud was, was papa de grote held. Zeer charismatisch, knap, het maakte indruk als hij een kamer binnenkwam." Als Terry over dat verleden praat, klinkt er geen bitterheid door in zijn stem.

“Mijn jeugd was prachtig totdat hij steroïden begon te gebruiken als onderdeel van zijn sportieve hobby’s. Hij werd zeer gewelddadig. Meestal naar mijn moeder, maar op een gegeven moment ook naar mij. Bovendien pleegde hij voortdurend vals spel. 's Nachts vonden er vaak achtervolgingen plaats tussen mijn moeder, met mij in haar kielzog, en hem. Scènes speelden zich af als in een film. Drama zonder einde.”

Terwijl de veronderstelde kracht en het zelfvertrouwen van zijn vader Terry als kind een veilig en vertrouwd gevoel gaven, begon de sluier van idealisering in de puberteit op te lichten. “Mijn vader loog over alles, zelfs als de waarheid onmiskenbaar was. Als kind snap je dat natuurlijk niet. Mijn vader was iemand die er van nature van overtuigd was dat de man de baas was in huis. Vrouwen mogen een mening hebben, maar hij weet eigenlijk alles toch het beste. Mijn vader was een extreme narcist, die alleen aan zichzelf dacht. Ik kon hem niet meer vertrouwen.”

Op 15-jarige leeftijd verliet Terry het ouderlijk huis en verbrak het contact met zijn vader. De moeder bleef bij de man die haar zowel fysiek als emotioneel mishandelde.

“Geen contact” is een fenomeen dat al een tijdje online veel besproken wordt. Duizenden verslagen, ook in videovorm, vind je op Tiktok , YouTube en Instagram . Het lijkt normaal te zijn geworden om voor je eigen welzijn strikte grenzen te stellen aan je ouders, zelfs als de meest ingrijpende consequentie is dat je alle contact met hen verbreekt.

Er zijn echter weinig wetenschappelijke gegevens over de vraag of het volledig verbreken van het contact tussen kinderen en ouders tegenwoordig vaker voorkomt dan vroeger. Een rapport in de New Yorker suggereert dit op basis van anekdotisch bewijs. Er zijn echter ook stemmen die vinden dat jongere generaties simpelweg transparanter zijn over hun ervaringen. Of jongeren nu vaker dan voorheen met hun ouders breken of niet, de vraag rijst of ‘geen contact meer hebben’ een belangrijk instrument is om emotionele wonden te helen of juist een zorgwekkende verandering in onze familierelaties.

“In onze aard als mens dragen we allemaal het verlangen in ons om goed contact te hebben met andere mensen, vooral onze familie, en om ons met hen verbonden te voelen”, zegt Michael Kuhn, psychotherapeut in Berlijn-Kreuzberg. Hij werkt vaak met mensen die een problematische relatie met een of beide ouders willen oplossen.

Kuhn stelt onder andere rapporten op die nodig zijn wanneer iemand zijn achternaam wil veranderen, meestal vanwege problematische relaties met de persoon aan wie hij de achternaam te danken heeft. “Als we deze verbinding bewust verbreken, zijn daar meestal goede redenen voor”, zegt Kuhn.

Maar kan een conflict worden opgelost door het contact te verbreken? “Wanneer een kind het contact met zijn ouders verbreekt, is het altijd een poging van het kind om zichzelf te redden. “Als de ouders bereid zijn zichzelf in vraag te stellen en hun positie in het conflict te onderzoeken, dan kan er een oplossing zijn”, zegt de psychotherapeut.

Toen Terry's eerste therapeut deze mogelijkheid opperde, reageerde Terry negatief. “Wat denkt ze wel dat ze zegt?” dacht ik bij mezelf. Wat voor advies is dat? Ik ben hier om erachter te komen hoe we deze relatie kunnen herstellen, niet hoe we er een einde aan kunnen maken!” Maar toen zei de therapeut iets waardoor Terry even moest nadenken: 'Je probeert al 15 jaar de relatie met je vader te herstellen. Maar dat is niet jouw taak. “Je zult het niet kunnen doen als jij de enige bent die er iets aan doet.”

Jaren later begon Terry met een nieuwe therapie. Toen ook dit het punt bereikte waarop de therapeut voorzichtig suggereerde dat het verbreken van het contact wellicht zinvol zou zijn, begon het besef in Terry's hoofd te kristalliseren: "Ik moet dit voor mezelf doen, zodat ik niet nog meer energie, zenuwen, tranen en geld aan therapie verspil dan ik al heb. Dit moet stoppen!”

En het stopte. Dit maakte veel dingen beter. Terry is iemand die weet wie ze is en, misschien wel net zo belangrijk, wie ze niet is. "Natuurlijk heb ik nog steeds mijn hoofdfucks, maar die zijn nu compleet anders dan toen ik nog contact met hem had en me constant zorgen maakte over welke opmerkingen of leugens er nu weer uit zouden komen." Toch wordt Terry soms plotseling overvallen door een gevoel van verdriet dat de dingen moeten zijn zoals ze zijn. “Kerstmis was dit jaar echt slecht. Het drong weer tot me door hoe alleen ik me soms voel tijdens deze ervaring. Maar over het algemeen voel ik me veel beter met de huidige situatie. Zonder hem."

Volgens Michael Kuhn komt het deels door schaamte dat we het zo moeilijk vinden om bepaalde waarheden over onze ouders te accepteren en hieruit conclusies te trekken. “Wij zijn onze ouders zeer dankbaar. Wij kunnen niet anders dan van ze houden. Toch beschuldigen emotioneel onvolwassen ouders hun kinderen die grenzen stellen er vaak van dat ze ondankbaar zijn. In hun ogen verplicht alleen de status van het kind hen tot gehoorzaamheid en onderwerping.”

Maar deze ouders zien iets over het hoofd, zegt Kuhn. Wie alles toeschrijft aan de vermeende ondankbaarheid van het kind, wil bepaalde dingen niet terugzien in zijn eigen gedrag en veroorzaakt uiteindelijk nog meer schade. “Dan denken de kinderen: Maar dat is niet waar! Ik ben dankbaar! Maar ik accepteer dit of dat gedrag niet. Het kerndilemma van zulke ouder-kindrelaties is: we houden van onze ouders. “Maar wij haten dit gedrag”, zegt Kuhn. Helaas hebben kinderen niet de macht om dat te veranderen. Dat konden alleen de ouders doen.

In de loop der jaren heeft Terry ook herhaaldelijk onbegrip ondervonden toen het ter sprake kwam dat hij het contact met zijn vader moest verbreken. “Ze sperden hun ogen wijd open en zeiden dan meestal zoiets als: ‘Huh, dat is je vader! Hij bedoelt het niet zo!” of “Ja, maar je moet er gewoon mee leren leven.” “Dit is een andere generatie.” Terry vertelt dit lachend en schudt zijn hoofd. “Maar hij is geen 120 jaar oud!” Je kunt altijd proberen om geen klootzak meer te zijn. Ouders hebben de verantwoordelijkheid om zich niet als een klootzak te gedragen. En als je één bent, kun je niet van je kind verwachten dat hij of zij er maar vrede mee heeft."

Op de vraag of er een mogelijkheid zou zijn om weer contact te maken met zijn vader, zijn voormalige jeugdheld, antwoordt Terry na een korte pauze en een glimlach: "Dat zou een drastische herlancering van het personage vereisen!" En hij vervolgt serieuzer: “Hij is het archetype van een man die ik volledig afwijs, wat betreft zijn politieke opvattingen en de waarden waarnaar hij leeft. Hij was gewelddadig, hij is een gewelddadige leugenaar, zonder enig empathie voor de pijn van anderen. Ik weet niet hoe we op een punt kunnen komen waarop ik dit allemaal kan accepteren, alleen maar omdat hij mijn vader is."

Ook al zijn er geen betrouwbare wetenschappelijke gegevens, er kan één ding gezegd worden over het thema ‘geen contact meer hebben’: het zijn vooral dochters die openlijk over hun ervaringen praten en die veelal het contact met hun vader hebben verbroken. In een veel gedeeld bericht over dit onderwerp staat: "Ik denk dat vaders een beetje gek worden als ze beseffen dat hun dochters hen niet zo gemakkelijk alles vergeven als hun vrouwen."