Gouverneur Wallner wil 15a-overeenkomsten afschaffen

De huidige, zeer intense druk om te bezuinigen, wakkert nieuwe discussies aan, aldus de regeringsleider van Vorarlberg. Lokale overheden hebben – net als de economie – de afgelopen drie of vier jaar loonsverhogingen van 30 procent moeten noteren. Bovendien zijn de gevolgen van de coronapandemie nog steeds voelbaar. "Een stroomlijning van de competentiesituatie" is absoluut noodzakelijk, benadrukte Wallner, bijvoorbeeld op het gebied van onderwijs. "We zijn halverwege blijven steken met de oprichting van de onderwijsdirecties", zei hij, omdat dit een "gemengde bevoegdheid" heeft gecreëerd. Wallners voorstel is om de onderwijsadministratie te integreren in de staatsadministratie en zo dubbele structuren te elimineren.

Schaf 15a-overeenkomsten af

Wallner voorziet ook een ontbinding – namelijk een brede afschaffing – van de 15a-overeenkomsten. Dit zijn beslissingen tussen de federale overheid en de staten die federale investeringen reguleren, die doorgaans aan bepaalde voorwaarden voor de staten gebonden zijn. 15a-overeenkomsten vormen een "zeer bureaucratisch systeem" dat doorgaans wordt gesloten op het gebied van onderwijs, gezondheidszorg en ruimtelijke ordening – op gebieden "waar verantwoordelijkheden vaak complex gereguleerd zijn", bekritiseerde Wallner. Hij stelt voor om het aantal 15a-overeenkomsten, waarvan er momenteel iets minder dan 50 zijn, tot een minimum te beperken. De fondsen die de staten nodig hebben – bijvoorbeeld voor de uitbreiding van het kleuteronderwijs – zouden kunnen worden opgenomen in de inkomstenverdeling op basis van het bevolkingsaandeel van de staten. "Het is belangrijk om wetgevende macht, geld en uitvoering te bundelen", benadrukte de gouverneur. Een fundamenteel probleem is dat de federale overheid gelooft dat "zij alles moet controleren, zelfs waar zij geen zeggenschap heeft."

Wat de gezondheidszorg betreft, merkte Wallner op dat er al jaren een verwevenheid bestaat tussen de federale overheid, de deelstaten, gemeenten en de sociale zekerheid. Gezamenlijk beheer is "zeer ingewikkeld" en de ervaringen met het nieuw opgerichte Oostenrijkse ziekenfonds (ÖGK) zijn niet erg positief. Zo zijn de beloofde, uniforme dienstverlening in heel Oostenrijk nog steeds niet van kracht. "Ik weet niet of iemand anders in Europa het zo ingewikkeld heeft als wij", zei Wallner, en hij vroeg zich af: "En wat levert het de patiënt op?" Volgens hem moet het gezamenlijke beheer tussen poliklinische zorg en ziekenhuizen enorm worden versterkt. Voor bovenregionale zorgcentra zou er echter coördinatie in heel Oostenrijk moeten zijn.

"Onderhandelingsvoorstellen aan de federale overheid"

In principe zijn de deelstaten tot veel bereid, dus het is zelfs denkbaar om de woningbouwsector volledig over te nemen. "Dit zijn onderhandelingsaanbiedingen aan de federale overheid", aldus Wallner. Tot nu toe zijn ze nog niet bereid een besluit te nemen. Maar het is ook duidelijk: "Wie de verantwoordelijkheid op zich neemt, moet ook de middelen krijgen." De eerste gesprekken met de federale overheid zijn begonnen en Wallner voorziet vooruitgang en een afronding in 2026, wanneer eerst Tirol en vervolgens Vorarlberg voorzitter zijn van de Conferentie van deelstaatgouverneurs. Wallner stelde ook nadrukkelijk dat uitstel van het Stabiliteitspact ten koste van de deelstaten en gemeenten – met name de vraag hoeveel tekort een gemeente mag oplopen om alsnog aan de criteria van Maastricht te voldoen – uitgesloten is.

Wallner illustreerde de impact van federale wetgeving op de deelstaten aan de hand van de momenteel besproken Elektriciteitsindustriewet (ElWG). De bouwperiode voor de geplande Lünerseewerk II – de grootste pompcentrale van Oostenrijk – bedraagt ​​vier tot vijf jaar, en daar is geen ontkomen aan. Verwacht wordt echter dat ook de milieueffectrapportage (MER) vier tot vijf jaar in beslag zal nemen. De voorlopige MER-beoordeling voor het project van € 2,65 miljard is in de zomer afgerond en de daadwerkelijke MER staat gepland voor het tweede kwartaal van 2026. "We hebben dit heel praktisch op tafel liggen", aldus Wallner. Elk jaar dat kan worden "teruggevorderd" van de MER is een winst in termen van economische efficiëntie en de energietransitie. De Wet op de Uitbreiding van Hernieuwbare Energie (EAG) bespreekt de mogelijkheid om het MER-proces te versnellen in gevallen van "overweldigend publiek belang". "Zoiets zou ons vooruithelpen", aldus Wallner. De gouverneur acht het ondenkbaar dat er "een beroep wordt gedaan op onze schatkist voor de uitbreiding van het elektriciteitsnet in het oosten", zoals sommigen van plan zijn. Hij voegt eraan toe dat Vorarlberg een eigen elektriciteitsnetregio is, een eigen elektriciteitsnetbedrijf heeft en in het verleden zijn eigen investeringen in het elektriciteitsnet heeft gefinancierd.

Nieuwe schulden ook in 2026

Wat betreft de druk om kosten te besparen, meldde Wallner dat de deelstaat al is begonnen met de voorbereidingen voor de begroting voor 2026. Volgens de financieel directeur van de deelstaatregering van Vorarlberg zal het volgend jaar niet lukken om te overleven zonder nieuwe schulden, maar de consolidatie zal doorgaan. Het doel is een netto-nulschuld, maar dat zal nog wel een paar jaar duren. "We werken aan het plan", zei Wallner. Op het gebied van sociale zaken, gezondheidszorg en kinderopvang is het belangrijk om de groei te beteugelen, wat ook structurele vragen oproept. Binnen het bestuur blijft het beleid om vacatures niet op te vullen ongewijzigd en zullen de loononderhandelingen een belangrijke rol spelen.

Ziekenhuishervorming: Wallner verwacht dat burgemeesters de hervorming zullen steunen

Wat betreft de geplande structurele hervorming van ziekenhuizen in Vorarlberg – bepaalde onderwerpen worden slechts één keer aangeboden in ziekenhuizen in het noorden en zuiden van de deelstaat – toonde Wallner doorzettingsvermogen. "Je moet de kracht hebben en het in het belang van de patiënt doen", benadrukte hij. Het gaat niet in de eerste plaats om geld besparen, maar om optimale kwaliteit voor patiënten en personeelsinzet. Een reistijdverlenging van 15 of 20 minuten is acceptabel. Het aanbieden van alle diensten op alle locaties is niet het concept van de toekomst. In dit opzicht verwacht hij de "maximale wilskracht" van de betrokken ziekenhuislocaties en hun burgemeesters. Bregenz, Bludenz en Dornbirn hebben al ernstige zorgen geuit of hun verzet aangekondigd. "Met fundamenteel verzet kan ik niet veel beginnen", aldus Wallner.

(Het interview werd afgenomen door Jochen Hofer/APA)