Oeganda bouwt druk op: oppositieleider Kizza Besigye dreigt in hechtenis te sterven
Toen de inmiddels 68-jarige vorige week in een rolstoel in Kampala, de hoofdstad van Oeganda , een rechtszaal binnen werd geduwd, volledig uitgemergeld en verwaarloosd, waarschuwden zelfs de gevangenisartsen dat hij dringend medische hulp nodig had. "Er zijn maar twee manieren waarop Besigye de gevangenis kan verlaten," dreigde Muhoozi Kainerugaba, de legerleider van Oeganda en zoon van president Yoweri Museveni: "in een doodskist nadat we hem hebben opgehangen, of op zijn knieën wanneer hij om genade smeekt."
Kizza Besigye en Yoweri Museveni hebben een lange geschiedenis. In de jaren 80 sloot Besigye, een gediplomeerd arts, zich aan bij de Oegandese rebellenbeweging NRA (Nationaal Verzetsleger) onder leiding van de toen nog jonge guerrillaleider Museveni. Besigye werd Museveni’s persoonlijke arts en bekleedde de militaire rang van kolonel. Toen Museveni in 1986 de macht greep in Oeganda, werd Besigye minister van Binnenlandse Zaken. Maar toen kregen de twee ruzie.
In zijn privéleven had Museveni om de hand gevraagd van Winnie Byanyima, een prachtige dochter uit een invloedrijke familie. Maar haar vader was ertegen – in plaats daarvan trouwde ze met Besiyge. Tegenwoordig is Byanyima secretaris-generaal van het VN-aidsagentschap Unaids en een invloedrijke feministe in heel Afrika.
Politiek gezien keerde Besigye zich tegen Museveni en stelde zich voor het eerst bij de verkiezingen van 2001 tegen hem op. Sindsdien zijn de twee voormalige kameraden aartsvijanden. In de afgelopen decennia is Besigye, als lijsttrekker van de FDC (Forum voor Democratische Verandering), zo vaak gearresteerd dat het moeilijk is om de tel bij te houden. Of het nu gaat om ‘verraad’, ‘terrorisme’, ‘illegaal wapenbezit’ of ‘het stichten van een opstand’, hij is al meerdere keren aangeklaagd. Hij werd telkens vrijgelaten, dook een tijdje onder in ballingschap en begon dan weer aan een comeback.
Kennelijk was hij van plan dit nog een keer te doen, aangezien er begin volgend jaar verkiezingen in Oeganda plaatsvinden. Maar nu zit Besigye in een zwaarbewaakte gevangenis. In november werd de oppositieleider in Kenia ontvoerd en met geweld naar Oeganda gebracht. Eind januari moest hij zich voor een militaire rechtbank verantwoorden voor hoogverraad, waarop de doodstraf staat. Volgens het Openbaar Ministerie zou hij samen met andere tegenstanders van het regime in Kenia, Zwitserland en Griekenland een samenzwering tegen Museveni hebben beraamd. Er circuleren audio-opnamen waarin Besigye over wapenleveringen praat. Een valstrik van de geheime dienst?
De advocaten van Besigye hielden vol dat hij als burger - hij had het leger immers 25 jaar geleden officieel verlaten - niet voor een militaire rechtbank mocht verschijnen. Uit protest ging hij in hongerstaking. Het hooggerechtshof van Oeganda heeft nu bepaald dat hij voor een civiele rechtbank moet verschijnen. Sinds vorige week eet hij in ieder geval weer. Maar zijn vrouw Byanyima is bang dat hij in de gevangenis zal sterven.
taz
