Catherine Duleep Singh - de prinses die de nazi's trotseerde

In de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog zouden maar weinigen verwachten dat een in Engeland geboren Indiase Sikh-prinses uit een afgezette koninklijke familie in het geheim zou vechten tegen nazi-Duitsland . Ze leefde ook openlijk met een vrouw in een tijd waarin LGBTQ+ -rechten niet erkend of geaccepteerd werden.

Maar dat is precies wat prinses Catherine Hilda Duleep Singh deed.

Zij was de dochter van de laatste maharadja van het Sikh-rijk en ging haar eigen weg - tegen alle conventies in.

Pas de laatste jaren is de geschiedenis ervan herontdekt. De Britse biograaf Peter Bance bestudeert de familie Duleep Singh al meer dan twintig jaar en heeft het indrukwekkende leven van Catherine in kaart gebracht aan de hand van oude brieven en familiedocumenten.

In een interview met het Britse online magazine Metro uit 2023 zei hij: "Ze heeft dit niet allemaal gedaan om beroemd te worden. Daarom zijn er geen boeken over haar verschenen. Maar de mensen die ze heeft gered, blijven haar verhaal vertellen. Hele families over de hele wereld hebben het dankzij haar overleefd."

Koninklijke oorsprong - rebels pad

Catherine werd in 1871 geboren in Suffolk, Engeland, ver van het land van haar vader. Als 10-jarige jongen moest hij zijn imperium - en de beroemde Koh-i-Noor diamant - aan de Britten overdragen nadat zij Punjab, de thuisbasis van de familie Duleep Singh, hadden veroverd .

In ruil daarvoor ontving de afgezette maharadja een pensioen van de Britse Kroon en moest hij beloven dat hij de Britse regering zou respecteren en erkennen.

Later trouwde hij met Bamba Müller, een vrouw met Duitse en Ethiopische roots. Ze kregen zes kinderen - Catherine was het vierde kind. Het gezin leefde in ballingschap, maar stond onder het patronaat van koningin Victoria, die de peettante van Catharina was.

Catherine studeerde in Oxford, sloot zich samen met haar zussen aan bij de suffragettes (activisten die begin 20e eeuw vochten voor vrouwenrechten in Engeland, noot van de redacteur) en voerde campagne voor vrouwenkiesrecht. Maar haar privéleven, vooral de periode in Duitsland, laat zien hoe moedig en onconventioneel ze werkelijk was.

Een huis in Duitsland

Catherine had een hechte band met haar Duitse opvoedster Lina Schäfer. Na de vroege dood van haar ouders verhuisde Catherine met haar naar Kassel. De twee woonden ruim 30 jaar samen in een villa die er nog steeds staat. Hun relatie werd nooit officieel als zodanig erkend: de twee verzetten zich tegen de sociale normen van die tijd. Ze woonden samen en bleven onafscheidelijk tot Lina's dood in 1937.

In eerste instantie voelde Catherine zich thuis in Duitsland; het echtpaar bezocht onder andere regelmatig de Bayreuther Festspiele . Maar toen Hitler aan de macht kwam, veranderde alles: Duitsland was niet langer veilig voor Catharina.

"Een bruine huid en lesbisch zijn in nazi-Duitsland was extreem gevaarlijk", zegt Peter Bance. Hij vond brieven waarin vrienden haar waarschuwden dat ze in de gaten werd gehouden door de Nazi's en dat ze moest vluchten. Maar Catherine weigerde te gaan.

Een reddingsmissie door één vrouw

Ondanks het toenemende gevaar gebruikte Catharina haar geld en invloed om verschillende Joodse families te helpen Duitsland te verlaten en een nieuw leven in Engeland op te bouwen. Ze schreef aanbevelingsbrieven, ondersteunde de vluchtelingen financieel en stond zelfs garant voor het verkrijgen van papieren voor vluchtelingen.

Een bijzonder bekend voorbeeld is de familie Hornstein. De vader, Wilhelm Hornstein, een Joodse advocaat en hooggewaardeerde oorlogsveteraan uit de Eerste Wereldoorlog, werd tijdens de pogroms in november 1938 gearresteerd en naar een concentratiekamp gestuurd. Hij mocht er later echter weer uit, op voorwaarde dat hij Duitsland onmiddellijk zou verlaten. Catherine regelde de vlucht naar Engeland voor hem, zijn vrouw en kinderen.

Tientallen jaren later was de cirkel rond, zoals Peter Bance vertelde in een interview met DW: In 2002 kwam een ​​man, Michael Bowles, naar Peter Bances kantoor en meldde het volgende: "Mijn moeder, mijn ooms en mijn grootouders werden gered door prinses Catherine. Zonder hen zou ik hier vandaag niet zijn." Later bleek dat deze man, Michael Bowles, de kleinzoon van Ursula Hornstein was, aldus Peter Bance.

De mensheid als levenstaak

In haar huis in Buckinghamshire bood Catherine onderdak aan de Hornsteins en andere vluchtelingen, waaronder een dokter met zijn partner en een violist. Ook voerde ze campagne voor Joden die in Engeland waren geïnterneerd als 'vijandige vreemdelingen'. Ze had vooral medelijden met mensen die uit Duitsland waren gevlucht vanwege het antisemitisme.

Ik denk dat ze een grote bijdrage heeft geleverd aan de mensheid. Het was een wrede tijd waarin veel mensen bewust hun ogen sloten. Catherine had gewoon kunnen zeggen: 'Dit gaat mij allemaal niets aan.' Maar ze besloot: 'Ik ga hier mijn eigen bedrijf van maken,'" zegt Bance.

Een sterke erfenis

Catherine stierf in 1942 op 71-jarige leeftijd. Net als haar broers en zussen had ze geen kinderen. In haar testament bepaalde ze dat een deel van haar as bij Lina Schäfer in Kassel begraven zou worden.

Het graf is jarenlang verwaarloosd. Peter Bance werkt nu samen met de begraafplaats in Kassel om de gezamenlijke laatste rustplaats officieel te markeren. "Ik denk dat ze dat leuk zou hebben gevonden. Ze brachten hun leven samen door, en zij hield meer van Lina dan van wat dan ook."

Gedurende het leven van de twee vrouwen bleef hun relatie geheim, ook al wist hun familie er waarschijnlijk van. Maar hoe meer Catherines verhaal bekend wordt, hoe meer ze uitgroeit tot een LGBTQ+-icoon - als een moedige vrouw die liefhad en leefde zoals zij dat wilde.

Prinsessen in het verzet

Peter Bance schrijft momenteel een nieuw boek dat in 2026 zal worden gepubliceerd, ter gelegenheid van de tentoonstelling "Princesses of Resistance" in Kensington Palace. Het gaat over Catherine en haar zussen Sophia en Bamba.

Bance zal ook items uit zijn eigen collectie aanbieden; hij heeft in 25 jaar tijd meer dan 2.000 stukken verzameld.

Bance noemde Catherine ooit de "Indiase Schindler", verwijzend naar de Duitse industrieel Oskar Schindler , die zo'n 1.200 Joden redde tijdens de Holocaust . Hoewel Catherine niet zoveel mensen kon redden, is Bance's standpunt in deze kwestie duidelijk: "Of je nu één of tien levens redt, je redt iemand die niet jouw huidskleur, religie of etnische achtergrond heeft. Je redt uit menselijkheid. En dat telt."

De website van haar voormalige universiteit beschrijft Catherine als: "Een echt LGBTQ+-icoon. Ze riskeerde haar leven voor haar geliefde partner - en leefde het motto van haar universiteit na: 'Inclusief de uitgeslotenen.'" Catherine deed meer dan dat: ze redde hen."

Aangepast uit het Engels: Silke Wünsch