Machtiger dan welke bankier dan ook: de Federale Raad geeft de Finma-baas supermachten

Eenendertig belangrijke maatregelen moeten voorkomen dat Zwitserland opnieuw een bankfaillissement meemaakt, zoals dat van Credit Suisse. Vrijdag presenteerde de Bondsraad zijn pakket maatregelen om de risico's voor de staat, de belastingbetalers en de economie te beperken. Zoals verwacht koos de Bondsraad voor maximale eisen over vrijwel de hele linie.

Dit zal UBS duur komen te staan. Als het aan de Bondsraad ligt, zal UBS zijn buitenlandse dochterondernemingen volledig moeten ondersteunen met eigen vermogen van het Zwitserse moederbedrijf. De laatste grote Zwitserse bank zou dan zijn eigen vermogen met ruim 25 miljard dollar moeten verhogen om aan de eisen te voldoen.

Een andere maatregel die onlangs door de Bondsraad is aangekondigd, heeft minder aandacht gekregen. Deze maatregel is echter op de lange termijn ernstiger dan de nieuwe kapitaaleisen en heeft gevolgen voor elke bank in Zwitserland. De Bondsraad stelt een reeks wetswijzigingen en reglementaire wijzigingen voor die de Autoriteit Financiële Markten (FINMA) in staat stellen eerder en daadkrachtiger in te grijpen in de strategie en bedrijfsvoering van banken. FINMA-directeur Stefan Walter en FINMA-voorzitter Marlene Amstad hebben lang gelobbyd voor deze nieuwe bevoegdheden.

Hoewel het hier slechts om voorstellen gaat en het parlement pas over minimaal twee jaar een besluit neemt, is de boodschap duidelijk: de Bondsraad wil een Zwitserse bankentoezichthouder met superbevoegdheden.

Tegenwoordig opereert FINMA met de handrem erop. Hoewel ze kan ingrijpen en maatregelen kan opleggen, kan ze dat alleen doen als ze door middel van handhavingsprocedures kan aantonen dat een bank de regelgeving heeft overtreden.

Dat gaat veranderen. Als het aan de Federale Raad ligt, kan FINMA binnenkort zelfs ingrijpen als een bank nog aan alle wettelijke criteria voldoet, maar tekortkomingen vertoont op het gebied van corporate governance of risicomanagement.

"We zien herhaaldelijk dat een bank voldoet aan de vereiste KPI's, maar bijvoorbeeld niet beschikt over de benodigde processen of de juiste risicobeheersingsstructuren voor een bepaald bedrijfsonderdeel", aldus FINMA-woordvoerder Patrizia Bickel. Als FINMA in zo'n geval zou eisen dat een bank een opgelegde maatregel neemt, zou de bank dit kunnen weigeren. Finma zou dan in een handhavingsprocedure moeten aantonen dat de bank de toezichtswetgeving heeft overtreden.

Onwillige banken putten vaak alle rechtsmiddelen uit en hoeven een maatregel pas te implementeren nadat de rechtbank in laatste aanleg uitspraak heeft gedaan. Daardoor kan het soms jaren duren voordat een maatregel wordt geïmplementeerd, aldus de woordvoerder van de FINMA.

"In dergelijke gevallen kunnen opties voor vroegtijdig ingrijpen voorkomen dat de bank in ernstige problemen komt of zelfs in een crisis terechtkomt. Dit kan ergere gevolgen voorkomen en schade voor de bank, haar klanten, het financiële centrum – en in extreme gevallen de belastingbetaler – voorkomen", aldus Bickel. Tijdelijke maatregelen in een eerder stadium kunnen helpen om een ​​bank snel weer op de rails te krijgen.

Als het pakket wordt aangenomen, krijgt FINMA aanzienlijke bevoegdheden om in te grijpen. Zij zou een bank dan kunnen bevelen een bedrijfsgebied onmiddellijk te verlaten of verdere overnames te verbieden. Zij zou ook kunnen eisen dat de bank de waarde van activa verlaagt, bonusbetalingen stopzet, of dividendbetalingen en aandeleninkoopprogramma's uitstelt of ervan afziet. Banken kunnen in de toekomst alle juridische stappen tegen deze maatregelen blijven ondernemen. In tegenstelling tot nu hebben deze maatregelen echter geen opschortende werking meer. Banken kunnen de interventies van FINMA dus niet langer jarenlang uitstellen.

Deze voorstellen voor vroegtijdige interventie vormen een keerpunt voor Zwitserland. Ze zijn een direct gevolg van het CS-debacle. De noodlijdende grootbank trotseerde jarenlang de bevelen van FINMA. Een bankvriendelijk politiek klimaat maakte dit mogelijk. De FINMA-leiders waren zich daardoor bewust van de steeds toenemende problemen bij CS, maar hun eisen stuitten herhaaldelijk op problemen met het management. Dit mag niet meer gebeuren.

Deskundigen zijn van plan de kerncijfers pas nauwkeurig te beoordelen na bestudering van de documenten. Niemand wil al te veel kritiek uiten op een machtiger FINMA. Hans Gersbach, mededirecteur van het KOF Research Institute aan de ETH Zürich, roept echter vragen op. De informatie over de criteria voor vroege interventie is onduidelijk, zegt hij. Zonder een duidelijke catalogus van kwantitatieve en kwalitatieve criteria staat de deur echter open voor ondoorzichtige discretionaire beslissingen, benadrukt hij. Dit leidt tot onzekerheid en juridische risico's.

FINMA wil echter naar verluidt geen kwantitatieve cijfers en drempels in de wet vastleggen. De autoriteit beschouwt dergelijke maatregelen als ineffectief, omdat het niet mogelijk is om alle mogelijke scenario's te voorzien die interventie vereisen. Een waarnemer van FINMA is bovendien van mening dat banken zouden proberen de cijfers te manipuleren als FINMA de drempels voor interventie zou publiceren. De toezichthouder wil dit voorkomen.

In plaats daarvan wil FINMA naast kwantitatieve ook steeds meer kwalitatieve aspecten meenemen. Volgens waarnemers volgt het daarbij het voorbeeld van de Amerikaanse autoriteiten, die ook corporate governance meenemen in hun stresstests. Geïnterviewden geven aan dat de Amerikaanse toezichthouder ingrijpt bij tekortkomingen in het risicomanagement, zelfs als een bank de test op papier heeft doorstaan. FINMA is voornemens een vergelijkbare aanpak te introduceren. Naast de Amerikaanse toezichthouders beschikken ook Europese toezichthouders zoals de ECB en de Duitse BaFin over meer instrumenten voor vroegtijdige interventie dan FINMA.

Markus Staub, hoofd prudentiële regelgeving bij de Zwitserse Vereniging van Banken, benadrukt dat FINMA ook in toekomstige maatregelen geleidelijke en gedifferentieerde maatregelen moet nemen. Naast de omvang en complexiteit van een bank moet ook rekening worden gehouden met het bedrijfsmodel en het risicoprofiel. Staub waarschuwt dat vroegtijdige interventies in de praktijk tot controverse kunnen leiden, bijvoorbeeld vanwege de timing en de genomen maatregelen.

Zwitserse banken zouden ook kunnen profiteren van extra hefboomwerking: de kapitaalvereisten van buitenlandse toezichthouders zouden kunnen dalen. Als FINMA over weinig instrumenten zou beschikken, aldus een bankexpert, zou het door buitenlandse autoriteiten als zwak worden beschouwd. Dienovereenkomstig zouden zij meer kapitaal en liquiditeit eisen van de buitenlandse dochterondernemingen van Zwitserse banken. Een sterke binnenlandse toezichthouder zou het tegenovergestelde effect hebben.

Dit is goed nieuws voor UBS: een sterke Finma zou ervoor kunnen zorgen dat er minder extra kapitaal hoeft te worden opgebouwd.

Een artikel uit de « NZZ am Sonntag »