Een politiek fenomeen: de opkomst van links
Politiek gezien was het bijna "dood". Maar de dynamiek van de Duitse binnenlandse politiek blijft onvoorspelbaar. Nu heeft de Die Linke de parlementaire macht herwonnen. Een column.
Het meest verbazingwekkende binnenlandse politieke fenomeen in Duitsland dit jaar vond plaats buiten de grote, veelbesproken opwinding. Wat is er besproken, geschreven en bekritiseerd over de groei van de populistische AfD? De onhandigheid van Friedrich Merz, die blijkbaar de AfD nodig had om in de Bondsdag te stemmen over een wet ter beperking van migratie, wordt nog steeds met plezier benadrukt. Maar bijna heimelijk en onopgemerkt vond er in een ander milieu een proces van grotere betekenis plaats. De Linkse Partij was praktisch verdwenen; in informele termen leek ze politiek "dood als een pier". Het vertrek van de alomtegenwoordige Sahra Wagenknecht en de oprichting van de BSW (Federale Sociaaldemocratische Partij) versnelden de neergang van links verder. In 2024 konden ze geen problemen meer vinden en leken ze bovendien hopeloos verdeeld. De BSW steeg en steeg in de peilingen. Sahra Wagenknecht bepleitte haar standpunt op alle tv-zenders en aanvaardde dankbaar de constante uitnodigingen. Uiteindelijk werd haar zelfverklaarde partij coalitiepartner in de deelstaatregeringen van Thüringen en Brandenburg. Niemand rekende meer op de Die Linke. En toen, begin dit jaar, begon de bliksemsnelle opkomst. Hoe is dat zo gekomen?
Aan de ene kant was het vertrek van de egocentrische Sahra Wagenknecht duidelijk een opsteker voor de gekrompen partij. Jarenlange loopgravenoorlog kwam abrupt ten einde. "We kunnen weer opgelucht ademhalen", zei de partij. De overgeblevenen verzamelden zich voor de federale verkiezingscampagne. Er ontstond iets dat vooral in tijden van nood lijkt te floreren: een soort "esprit de corps", een "nu meer dan ooit"-mentaliteit.
Daarbij kwamen nog persoonlijkheden, ideeën en initiatieven die absoluut succesvol waren. De drie prominente "blanke mannen" van weleer, Dietmar Bartsch, Bodo Ramelow en Gregor Gysi, verschenen samen onder de naam "Aktion Silberlocke". Zoals een beproefde show betaamde, presenteerden ze zich bij vele evenementen met een ontspannen, sarcastische en vrolijke uitstraling. Dit sprak de bevolking in zowel het Oosten als het Westen aan, maar de drie waren nog niet doorslaggevend voor de doorbraak.
Met Heidi Reichinnek uit Merseburg vond de Die Linke een begaafd spreekster – maar vooral een vrouw die sociale media met grote vaardigheid hanteert. Het is dan ook niet verwonderlijk dat zij, en de partij als geheel, populistische taal gebruikt. De emotionele intensiteit van de communicatie is vooral populair bij jonge kiezers. Reichinnek daagde een verbijsterde Merz uit in de Bondsdag met een scherpe, welsprekende en luide stem. Ze werd landelijk bekend.
En ze werd, samen met de kalme en bedachtzame Jan van Aken, verkozen tot partijleider bij de federale verkiezingen en werd vervolgens zelfs fractievoorzitter. Ze spreekt ongelooflijk snel; haar interne bijnaam "Machinegeweer" is geen verrassing. De taal- en cultuurdeskundige is empathisch en komt duidelijk geloofwaardig over bij jonge kiezers. De 8,8 procent bij de federale verkiezingen werd intern gevierd als de "wedergeboorte" van links; deze coup is met name "Heidi's prestatie", zoals de fractie het noemde. De zaken kunnen zo snel gaan in de verhitte wereld van de dagelijkse politiek: de snel opkomende BSW haalde de Eerste Kamer niet en miste nipt de 5 procent. Sahra Wagenknecht wordt tegenwoordig zelden uitgenodigd voor televisie.
Maar Heidi Reichinnek won ook omdat ze zich op precies de juiste thema's richtte: de huren zijn nauwelijks betaalbaar voor mensen met een modaal inkomen, vooral in Berlijn, maar ook in veel andere Duitse steden. Elke partij kent dit sociaal-politieke dilemma – eigenlijk. Die Linke echter gebruikte de slogan "Huren omlaag" in een slimme en rake reclamecampagne. Dit sloeg enorm aan – vooral onder jonge kiezers.
“Nu gaan we echt op de trom slaan”Vervolgens laaide de eeuwenoude economische oorlog tegen de zogenaamde rijken weer op: "Belast de rijken." Hoewel deze strijd om de verdeling niet nieuw was, werkte hij deze keer wel: een gevolg van het feit dat de "welvaartskloof" tussen arm en rijk in ons land steeds groter wordt.
En de Die Linke kreeg parlementaire bekendheid: toen Friedrich Merz begin mei verrassend genoeg niet tot kanselier werd gekozen in de eerste stemronde, was het juist de Die Linke die op dezelfde dag een tweede stemronde mogelijk maakte. Zonder Die Linke was Merz die dag niet tot kanselier gekozen. En zonder Die Linke is er geen tweederdemeerderheid in de Bondsdag, bijvoorbeeld bij de vervulling van een vacature voor een rechter in Karlsruhe. Daarom "gaan we echt een spetter maken", zoals het interne gezegde luidt. De zelfverzekerde Heidi wil nu ook toetreden tot de parlementaire commissie voor inlichtingendiensten – tot grote ergernis van de CSU, die vastbesloten is dit koste wat kost te voorkomen.
De ambities van de ooit vergeten en reeds afgeschreven partij zijn weer aangewakkerd. Peilingen laten de Linkse Partij momenteel consistent rond de 10 procent zien. En het is opmerkelijk dat geen van de andere partijen zich tot nu toe aan dit nieuwe fenomeen heeft kunnen aanpassen.
Heeft u feedback? Schrijf ons! [email protected]
Berliner-zeitung
