Federale begroting | Armoedebestrijding wordt materieel geweld

Tijdens de federale verkiezingscampagne verklaarde Friedrich Merz: "We zetten dit burgerinkomenssysteem op zijn kop en we kunnen tientallen miljarden besparen." Iedereen die bekend is met de materie weet dat dit onmogelijk is. Zelfs de besparingsdoelstellingen waar het coalitiecomité van CDU/CSU en SPD vorige week blijkbaar mee had ingestemd, werden door Andrea Nahles, hoofd van de Bundesanstalt für Arbeit (BA), meteen in twijfel getrokken.

Na de commissievergadering werd bekendgemaakt dat er volgend jaar € 1,5 miljard bezuinigd zal worden op de burgeruitkering, en in 2027 zelfs € 4,5 miljard. Minister van Arbeid Bärbel Bas (SPD) is in eerste instantie van plan het budget voor het lopende jaar verder te verhogen. Dit wordt vrijdag besproken tijdens de begrotingsweek van de Bondsdag. In totaal is er € 51,96 miljard aan uitgaven gepland voor basiszekerheid voor werkzoekenden, € 5,15 miljard meer dan in 2024. De kosten van de burgeruitkering zelf stijgen met € 3,1 miljard tot € 29,6 miljard. De federale overheid draagt ​​€ 13 miljard bij aan de kosten van huisvesting en verwarming, en € 4,1 miljard wordt besteed aan maatregelen ter bevordering van de arbeidsintegratie.

Met meer dan 5,5 miljoen mensen blijft het aantal ontvangers van een burgeruitkering of uitkering onder de Sociale Verzekeringscode II hoog. Dit komt niet doordat mensen hun baan opzeggen om het zich gemakkelijk te maken in de sociale hangmat, maar doordat oorlogsvluchtelingen uit Oekraïne geen ondersteuning krijgen via de Wet op de uitkeringen voor asielzoekers (AsylbLG), maar in plaats daarvan een burgeruitkering ontvangen. Een jaar geleden ontvingen 717.000 Oekraïners een burgeruitkering, waaronder 212.000 kinderen.

Waar het geld voor de geplande besparingen op de burgertoeslag vandaan komt, blijft onduidelijk. Hoewel Oekraïense vluchtelingen die na 1 april aankomen, geen burgertoeslag meer zullen ontvangen, ontvangen ze volgens het regeerakkoord in plaats daarvan een uitkering op grond van de Wet op de uitkeringen voor asielzoekers (AsylbLG). Volgens Nahles, directeur van het Federaal Werkgelegenheidsagentschap (BA), levert dit echter slechts een besparing van € 900 miljoen op aan burgertoeslag. De federale overheid moet de deelstaten en gemeenten echter wel terugbetalen voor het geld dat ze nu moeten betalen, waardoor er in totaal weinig wordt bespaard.

Zelfs volgens de verwachtingen van de regering zal de geplande aanscherping van de sancties voor ontvangers van een burgeruitkering slechts tot besparingen in de tientallen miljoenen leiden. Bondsminister van Arbeid Bärbel Bas (SPD) acht het van groot belang dat de getroffenen "voorbereid" worden op de arbeidsmarkt. Tegelijkertijd waarschuwt Enzo Weber van het Instituut voor Arbeidsonderzoek van het Bundesamt für Arbeitsschutz (BDA) voor bezuinigingen op integratie-uitkeringen: "Als deze worden afgeschaft, zou dat duidelijke nadelen hebben – voor de getroffenen, maar ook voor de arbeidsmarkt." Weber acht het verstandig om Oekraïense vluchtelingen te blijven ondersteunen door het Bundesamt für Arbeitsschutz, maar om de uitkeringen "voor de eerste periode" te verlagen.

Het regeerakkoord tussen CDU, CSU en SPD voorziet in de invoering van een "nieuw basiszekerheidsstelsel", waarin "plaatsing voorrang moet krijgen". Vanuit het perspectief van de stoplichtcoalitie is dit de reden geweest voor een "draaideureffect van het arbeidsbureau naar uitzendwerk en terug", zoals GroenLinks-fractieleider Britta Haßelmann het verwoordde.

Ondertussen pleitte minister-president Boris Rhein (CDU) van Hessen in een interview met Bild am Sonntag voor een verlaging van de "sociale kosten". Dit zou ook de financiering mogelijk maken van de verlaging van de elektriciteitsbelasting voor alle huishoudens, die de coalitie tot nader order heeft opgeschort. Rhein herhaalde de litanie van CDU-secretaris-generaal Carsten Linnemann en bondskanselier Merz over het inkomen van de burger: "Als iemand redelijk werk weigert, moet dat zo worden bestraft dat het echt de moeite waard wordt om weer aan het werk te gaan." Nahles, hoofd van het Bundesagentschap voor Arbeid (BA), benadrukte onlangs dat er geen noemenswaardige financiële impact wordt verwacht van de aanscherping van de sancties. In 2024 werd er slechts € 20 miljoen via sancties geïnd.