Organisatie voor Economische Samenwerking | Feelgoodtop voor Aliyev

In een opgewekte stemming omhelsde de Azerbeidzjaanse president Ilham Aliyev afgelopen vrijdag de president van de Islamitische Republiek Iran, Massoud Peseschkian. Azerbeidzjan was gastheer van de 17e top van de Organisatie voor Economische Samenwerking (ECO), en iedereen was aanwezig: de presidenten van Azerbeidzjan, Turkije, Iran, Oezbekistan, Kirgizië, Tadzjikistan en de internationaal niet-erkende Turkse Republiek Noord-Cyprus. Ook aanwezig waren de premiers van Pakistan en Kazachstan, evenals de vicepremiers van Turkmenistan en de Afghaanse Talibanregering. Ministers uit Saoedi-Arabië, Nigeria en andere landen waren eveneens aanwezig.

De belangrijkste winnaars van deze top zijn de huidige gastheer, Azerbeidzjan, en de gastheer van de volgende top, Iran. De Azerbeidzjaanse leiders hadden de top uitgenodigd voor Khankendi, beter bekend onder de Armeense naam Stepanakert . Met de gasten kwam ook de symbolische internationale erkenning van de Azerbeidzjaanse campagne tegen de Karabachse Armeniërs in september 2023, die ertoe leidde dat de gehele Armeense bevolking van Nagorno-Karabach gedwongen werd te vertrekken. De symbolische keuze van de locatie voor de top – Khankendi/Stepanakert – onderstreept de ambitie van Azerbeidzjan om internationale erkenning te krijgen voor zijn controle over Karabach.

President Alijev verwelkomde de deelnemers in de "bevrijde stad" en benadrukte de voortgang van de wederopbouw en de terugkeer van ontheemden naar de regio . Het is geen toeval dat het eerste deel van president Alijevs openingstoespraak gewijd was aan de 30 jaar durende Armeense bezetting van Nagorno-Karabach en de "etnische zuivering" die door de Armeniërs werd uitgevoerd.

"Tijdens de 44 dagen durende Vaderlandse Oorlog in 2020 versloeg Azerbeidzjan Armenië op het slagveld en bevrijdde het meer dan 300 steden en dorpen. Op 10 november 2020 werd Armenië gedwongen een overgave-akte te ondertekenen", aldus Aliyev. Onder de Armeense bezetting, vervolgde Aliyev, werden steden en dorpen, evenals culturele en religieuze monumenten, verwoest. "Van de 67 moskeeën werden er 65 volledig verwoest door Armenië, en de overige twee werden zwaar beschadigd en gebruikt als varkens- en koeienstallen. Dit was respectloos en een belediging voor de islamitische religie en moslims wereldwijd."

De reis van de Iraanse president Peseschkian naar Khankendi/Stepanakert moet een klap zijn geweest voor het buurland Armenië, dat op gespannen voet staat met Azerbeidzjan. Het christelijke Armenië en de Islamitische Republiek Iran onderhouden immers uitstekende betrekkingen.

Maar belangrijker voor Iran dan de goede betrekkingen met Armenië is waarschijnlijk de verdieping van de contacten met Azerbeidzjan, Turkije en de Centraal-Aziatische landen. De scherpe kritiek van Recep Tayyip Erdoğan op Israël sprak Peseschkian waarschijnlijk bijzonder aan. Netanyahu's beleid, aldus de Turkse president, is "agressief en destabiliserend" voor de hele regio. "We zullen niet zwijgen terwijl Netanyahu onze regio in een bloedbad verandert", verklaarde Erdoğan.

Erdoğan sprak zijn overtuiging uit dat Khankendi een nieuw ontwikkelingscentrum in de Kaukasus zou worden. Tijdens de top werd de stad Shusha tevens uitgeroepen tot "Ecotoerismehoofdstad" voor 2026. Naast politieke kwesties werden tijdens de top ook economische onderwerpen, vrijhandel, klimaatbescherming en technologische samenwerking besproken.

De komst van Mullah Abdul Ghani Baradar, ook bekend als Mullah Baradar Akhund, die de Afghaanse Talibanregering vertegenwoordigde als vicepremier, wekte verbazing. Hij prees de top in een korte toespraak als een "belangrijk historisch moment". De president van Kazachstan, Kassym-Jomart Tokajev, zorgde echter voor verwarring in zijn thuisland door slechts een plaatsvervanger te sturen. Dit leidde in Kazachstan tot speculatie dat Tokajev de Russische president Vladimir Poetin niet van zich wilde vervreemden in het licht van de huidige spanningen tussen Bakoe en Moskou .