Hitte in Duitsland: we zijn niet machteloos – een gastartikel

Duitsland heeft het al dagen over de hitte. Maar opnieuw heerst er verwarring over wat er precies moet gebeuren. De focus ligt op onszelf: wat kan ik zelf doen? En hoe zit het met mijn omgeving? Maar het gaat ook over hoe de aanbevelingen voor actie moeten worden begrepen? Hoe kunnen ze het beste worden geïmplementeerd – als individu, maar ook als samenleving?
Eén ding is duidelijk: hitte neemt toe in intensiteit, duur en frequentie. Het beeld wordt nog complexer doordat hitte niet alleen de luchttemperatuur is. Het is het resultaat van een combinatie van luchtvochtigheid, windbeweging en blootstelling aan de zon – een 'cocktail' die verder wordt beïnvloed door weersomstandigheden, activiteitsniveau, kleding en gedrag. Daarbij komt nog vervuiling door pollen, bosbranden en zomersmog (zoals ozon).

Andreas Matzarakis is bio- en milieumeteoroloog aan de Albert Ludwig Universiteit in Freiburg. Van 2006 tot 2009 was hij vicevoorzitter van de International Society for Biometeorology. Van 2015 tot 2024 leidde hij tevens het Centrum voor Medisch Meteorologisch Onderzoek van de Duitse Weerdienst (DWD).
Maar er is ook goed nieuws: we weten veel over hitte, met name hoe het mensen beïnvloedt en welke gevolgen het heeft. Deze variëren van ongemak en verminderde prestaties tot een toename van ziekenhuisopnames en doktersbezoeken tot extra hittegerelateerde sterfgevallen. We hebben ook werkende hittewaarschuwingssystemen en hitteactieplannen. Dus er is geen excuus en geen ruimte om te klagen. Integendeel, er zijn veel manieren om je als slachtoffer voor te bereiden of actie te ondernemen.
We hebben allemaal last van de hitte – sommigen meer, anderen minder. Het gaat niet alleen om degenen die risico lopen, maar ook om werknemers, of ze nu buiten of binnen werken. Ook het tijdstip op de dag speelt een rol. Er is veel informatiemateriaal en gedragsadviezen beschikbaar – soms zelfs te veel. Het goede nieuws: er zijn simpele tips en effectieve maatregelen – en ik heb het niet over hitteactieplannen, die veel mensen overweldigen.
Het is vrij eenvoudig om samen te vatten wat u als individu kunt doen:
- Meld u aan voor hittewaarschuwingen (bijvoorbeeld op www.hitzewarnungen.de ) en neem deze serieus.
- Drink voldoende .
- Koel uw huis door alleen te ventileren als het buiten koeler is dan binnen.
- Vermijd direct zonlicht . Als u toch naar buiten moet, blijf dan in de schaduw. Bomen bieden de beste bescherming; gebouwen kunnen ook schaduw bieden.
- Vermijd fysieke inspanning tijdens de warmste uren van de dag . Als beweging nodig is, beweeg dan 's ochtends vroeg of 's avonds. Let 's middags op de ozonniveaus.
- Let op je voeding : hoe lichter het eten, hoe minder werk je lichaam heeft om het te verteren en hoe minder warmte het nodig heeft. Salades zijn ook een goede bron van water.
- Zorg voor uw medemens : Ouderen en mensen met reeds bestaande medische aandoeningen lopen een bijzonder risico – zorg voor wederzijdse steun.
Maar het gaat niet langer alleen om persoonlijke aanbevelingen en maatregelen. Er zijn ook verantwoordelijken en besluitvormers nodig. Ik besef dat er nauwelijks personeel en financiële middelen beschikbaar zijn. Toch moeten er maatregelen worden genomen om de enorme belasting van het menselijk lichaam te verminderen. Alle orgaansystemen worden getroffen. Ook de psychologische gevolgen van klimaatverandering en de directe impact van hitte mogen niet worden verwaarloosd.

Een zweterige zomer in Duitsland, en velen verlangen weer naar koelere temperaturen. Maar waarom ervaren mensen temperaturen zo verschillend? Een expert legt uit.
Sociaal achtergestelde bevolkingsgroepen hebben vaak geen toegang tot airconditioning of kunnen een ongewoon hoge elektriciteitsrekening niet gemakkelijk betalen. Hier is dringend actie nodig. Bestaande diensten zoals klimaatgerelateerde consulten met artsen of informatiemateriaal moeten beter worden benut en gericht worden gecommuniceerd. Overheden kunnen bestaande maatregelen aanpassen om ze "hitterelevant" te maken en snel implementeren – inclusief de betrokkenheid van personeel.
Er zijn geen dure oplossingen nodig. We moeten prioriteit geven aan maatregelen die snel kunnen worden geïmplementeerd.
Natuurlijk hebben we ook steden nodig met een hoge leefkwaliteit. We denken vaak dat er meer groen in steden nodig is als het warm is, en dat dit alles oplost. Maar uiteindelijk zijn er drie factoren van belang:
- Meer schaduw van bomen met brede kronen , idealiter in combinatie met een geschikte ruimte-inrichting.
- Bomen met een hoge stam zorgen voor een betere ventilatie en een beter transport van luchtverontreinigende stoffen.
- Verticale gevels kunnen verdampen en zo bijdragen aan afkoeling.
Met deze factoren moet rekening worden gehouden bij de planning en de bouw. Niet alleen stedenbouwkundigen en landschapsarchitecten, maar ook architecten spelen hierbij een belangrijke rol.
Over het algemeen is het belangrijk om waakzaam te zijn tijdens hittewaarschuwingen en zelfs bij gematigde temperaturen – vooral wanneer de luchtvochtigheid hoog is of de nachttemperaturen laag, zodat u kunt afkoelen. Pas uw gedrag aan de situatie aan: vermijd de middagzon en sport alleen in parken met veel bomen als het koeler is; ouderen hebben meer tijd nodig voor wandelingen in de buitenlucht.
Klimaatverandering, en met name extreme hitte en hittegolven, zijn niet langer een hype; ze zijn allang realiteit. Ons doel moet niet alleen zijn om hittegerelateerde sterfte te verminderen, maar ook om op lange termijn een goede levenskwaliteit te garanderen. We kunnen niet alleen vertrouwen op kortetermijnmaatregelen; het is net zo essentieel om de onderliggende oorzaken van klimaatverandering aan te pakken – klimaatbescherming en adaptatie zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden.
rnd