Brussel overweegt versoepeling van controles en straffen als bedrijven zich niet houden aan de 'groene agenda'

De Europese Commissie definieert de administratieve ‘vereenvoudiging’ die zij heeft beloofd voor het begin van haar mandaat. Het hoofddoel is om bedrijven 25-35% van de bureaucratie te ontnemen, zonder dat dit ten koste gaat van de ambitie van de EU op het gebied van klimaat en sociale doelstellingen. De details die bekend worden, wijzen echter op minder zware milieu-eisen voor bedrijven. Zo wordt de norm een ​​jaar later dan gepland van kracht (van 2027 naar 2028), worden de maximumstraffen minder zwaar dan aanvankelijk besloten of vervalt de mogelijkheid voor vakbonden en ngo's om via civiele procedures te procederen wanneer zij van mening zijn dat de wet wordt overtreden. Dat staat in een gedeeltelijk ontwerp van de zogenoemde omnibuswet die Brussel voorbereidt en die het College van Commissarissen woensdag zal goedkeuren en waarvan deze krant kennis heeft genomen.

Het scala aan maatregelen dat de Commissie overweegt op tafel te leggen, beperkt zich tot wijzigingen in de richtlijn inzake zorgvuldigheidseisen inzake maatschappelijk verantwoord ondernemen (CSDDD). Deze wet moet ervoor zorgen dat bedrijven zich aan milieunormen houden en kinderuitbuiting bestrijden, zowel binnen het bedrijf zelf als in de toeleveringsketen. De wet werd minder dan een jaar geleden goedgekeurd. Maar dit is niet de enige regel waarvan verwacht wordt dat deze wordt gewijzigd. Daarnaast is er onder andere het koolstofgrensaanpassingsmechanisme, dat tot doel heeft om kosten in rekening te brengen voor industriële producten die in de EU aankomen en die volgens minder strenge milieunormen zijn geproduceerd. In dit geval is het de bedoeling om kleine importeurs vrij te stellen. Dat zijn importeurs die producten naar de EU importeren waarvan de productie minder dan 50 ton CO2-uitstoot veroorzaakt. Volgens de huidige formulering moesten deze ondernemers wel de bijbehorende douaneaangiften doen.

Een ander element dat naar verwachting deze week in de initiatieven zal voorkomen, is de zogenoemde taxonomie , de classificatie die vaststelt welke investeringen als gunstig voor de strijd tegen klimaatverandering kunnen worden geclassificeerd. Europese bronnen waren er maandag echter van overtuigd dat het er niet op lijkt dat de regels worden gewijzigd.

Het eerste omnibuspakket voor 'vereenvoudiging', dat woensdag wordt vrijgegeven, kan nog worden gewijzigd, waarschuwen verschillende EU-bronnen die bekend zijn met de onderhandelingen. De Commissie staat onder grote externe druk: enerzijds zijn er bedrijven en werkgeversorganisaties die aandringen op meer 'vereenvoudiging', waarbij landen als Frankrijk en Duitsland sterk worden gesteund; NGO's, vakbonden en politieke partijen (sociaaldemocraten en groenen) waarschuwen daarentegen dat dit initiatief een groot risico inhoudt dat de milieudoelstellingen die in de vorige zittingsperiode zijn vastgesteld, worden verwaarloosd. Het doel kan worden samengevat in één getal en één datum: een koolstofvrije economie in 2050.

Sinds Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie , in juli vorig jaar het idee opperde om de administratieve lasten voor bedrijven te verminderen als een van de maatregelen om het concurrentievermogen te vergroten – dat wil zeggen vóór de overwinning van Donald Trump bij de Amerikaanse verkiezingen – heeft Brussel erop aangedrongen dat de herzieningen niet bedoeld zijn om de milieunormen te verlagen. Het doel is om te ‘vereenvoudigen’ (het woord dereguleren wordt bewust vermeden) om de bureaucratie te verminderen. “We laten onze politieke doelstellingen niet varen, waaronder de doelstellingen van de Green Deal , zoals koolstofneutraliteit in 2050 en de doelstelling van 55% emissiereductie in 2030. "We onderzoeken hoe we dit met minder kosten en meer efficiëntie kunnen bereiken", zei Valdis Dombrovskis, de verantwoordelijke commissaris voor deze taak, in een recent interview met deze krant .

De Sociaaldemocratische Fractie, de op één na grootste fractie in het Europees Parlement, is allerminst overtuigd door deze intentieverklaring. Vorige week stuurden ze zelfs een brief aan Von der Leyen waarin ze hun bezorgdheid uitten over de toekomst van een richtlijn die nog niet is geïmplementeerd en die “geen aanvullende rapportageverplichtingen bevat.” Het was niet de enige brief van deze aard die het EU-bestuur ontving: enkele dagen eerder had de Spaanse regering haar al verzocht de deur niet open te zetten voor het verlagen van de ambitie van de Europese groene agenda.

Milieuorganisaties hebben ook benadrukt dat de te wijzigen regels al tijdens de onderhandelingen tussen het Parlement en de Raad van de EU in de vorige zittingsperiode aan ambitie hadden ingeboet. Als de tarieven nog verder worden verlaagd, zo stellen ze, worden de milieuverplichtingen van bedrijven drastisch verzwakt. Bedrijven zullen dan ook weinig reden meer hebben om te voldoen aan de wettelijke verplichtingen die niet onder de verlaging vallen, omdat de straf voor niet-naleving ook is verlaagd. Ze geven aan dat dit allemaal gebeurt nog voordat de regelgeving van kracht is, zonder dat er transparante impactanalyses zijn uitgevoerd van de veranderingen en op een moment dat heel wat bedrijven al substantiële investeringen hebben gedaan om zich aan te passen aan de nieuwe, nu mogelijk gewijzigde, regelgeving.

“De Commissie heeft besloten om drie belangrijke pijlers van de Green Deal te schrappen die ervoor zorgen dat bedrijven zich in de hele waardeketen verantwoord gedragen – een roekeloze zet die niet alleen de milieudoelstellingen van de EU kan belemmeren, maar ook de concurrentiekracht van de markt”, waarschuwt Amandine van den Berghe, hoofd van de praktijk voor Client Earth, een NGO van advocaten die bedrijven en overheden in 60 landen aanklaagt om “hen verantwoordelijk te houden voor hun klimaatverbintenissen.”

In tegenstelling tot Madrid en de milieulobby ’s zijn er in Parijs en Berlijn bewegingen geweest die druk hebben uitgeoefend op de Commissie om de “regelgeving te vereenvoudigen”. Veel ondernemersorganisaties steunen hen, waaronder de grote Spaanse werkgeversorganisatie CEOE, die maandag een brief naar Brussel stuurde waarin werd benadrukt dat "vereenvoudiging van de regelgeving de inzet van bedrijven voor klimaatdoelstellingen en het Europese sociale model niet in twijfel trekt: het is juist [...] hoe we de verwezenlijking van onze gemeenschappelijke doelstellingen zullen vergemakkelijken."