'Mijn missie is om het onzichtbare zichtbaar te maken': Daniela Cepeda Tarud

Daniela is advocaat, strateeg en voormalig koningin van het carnaval van Barranquilla, maar bovenal een vrouw die ervan overtuigd is dat sociale, maatschappelijke en culturele aspecten samen kunnen smelten tot één doel. Al van jongs af aan werkt ze eraan om "het onzichtbare zichtbaar" te maken, en dat is geen zinloze uitdrukking: het is een obsessie die haar vergezelt in elk project dat ze onderneemt.

Ze stond aan de zijde van de oprichters van het carnaval, ze liep met migrantengemeenschappen, ze werkte met lokale overheden, met vrouwelijke leiders, met jongeren, met kunstenaars, met dromers. Ze werd uitgeroepen tot Cafam Atlántico Vrouw van 2025 en vandaag is ze bij ons om ons te vertellen over deze reis die wetenschap, grondgebied, leiderschap en menselijkheid combineert.

Ben je serieus met het idee om tijdens je middelbare school- en universiteitsjaren zeven keer studentenvertegenwoordiger te zijn?

Haha. Ja, dat klopt: zeven keer. Ik was de nerd van de klas. Degene die vooraan zat, alle namen van de docenten kende en schaamteloos haar hand opstak in de les. Maar verder dreef de diepe overtuiging dat jonge mensen wél de kracht hebben om te transformeren, zelfs in ruimtes die soms onbelangrijk lijken, zoals de universiteit.

En wat heeft je ertoe gebracht om op die plekken te komen?

Al op jonge leeftijd werd ik beïnvloed door de maatschappelijke realiteit om me heen. Ik groeide op in een context waar onrecht deel uitmaakte van het landschap, waar geweld en ongelijkheid dichtbij voelden. En vanaf dat moment besloot ik me te wijden aan het begrijpen hoe ik daar verandering in kon brengen. Op de universiteit richtten we een studentengroep op genaamd "Join Us Yes". We promootten politieke cultuur onder jongeren, actieve participatie, maar bovenal probeerden we degenen die altijd onzichtbaar waren geweest zichtbaar te maken. Dat was de eerste stap van vele.

“Het onzichtbare zichtbaar maken”… Die zin is altijd bij je.

Ja. Omdat ik het gevoel heb dat alles er is. Het onzichtbare zijn de verhalen die niemand vertelt, de talenten die niemand herkent, de worstelingen die niemand toejuicht. Ik heb het voorrecht gehad om met veel van zulke mensen samen te lopen. En mijn rol, als vrouw, als professional en als geboren en getogen Barranquilla-inwoner, was precies dat: de wereld helpen ze te zien.

En nu we het toch over Barranquilla hebben, laten we het over carnaval hebben. Je was een koningin, ja, maar je was ook enorm betrokken bij de makers, bij de traditie, bij het vastleggen van deze culturele rijkdom. Je hebt zelfs een boek geschreven. Wat heeft dat hele proces je opgeleverd?

Het was een prachtig hoofdstuk in mijn leven. Net als veel meisjes uit Barranquilla droomde ik ervan carnavalskoningin te worden. Maar vanaf het begin wist ik dat ik dat platform wilde gebruiken voor iets groters. Ik wilde mensen laten begrijpen dat carnaval niet zomaar een feest is, dat achter elk kostuum een ​​levend verhaal schuilgaat, een traditie die van generatie op generatie wordt doorgegeven. Ik kleedde me als marimonda-danseres, cumbia-danseres, golero-danseres. En ja, in het begin vroegen mensen zich af: "Waarom draagt ​​deze koningin geen traditionele kostuums?" Maar na verloop van tijd begrepen ze dat ik een eerbetoon wilde brengen aan degenen die deze traditie met inzet en passie in stand hebben gehouden. We begonnen te praten over hoe carnaval een motor voor ontwikkeling kon zijn, hoe het veel mensen kon helpen een fatsoenlijk inkomen te verdienen met hun talenten. En zo ontstond ook het boek Somos Carnaval (Wij Zijn Carnaval).

Vertel me meer over dat boek…

Het was het resultaat van een anderhalf jaar durend proces met de makers van Carnival. We gaven workshops over collectief geheugen, schrijven, fotografie en schilderen. We gaven ze de tools om hun eigen verhaal te vertellen. We wilden niet dat iemand namens hen sprak, maar dat hun eigen stem werd opgenomen. Uiteindelijk zeiden velen tegen ons: "We zijn geen makers meer, we zijn kunstenaars." En ze hadden volkomen gelijk. Somos Carnaval is alsof je inzoomt op hun leven, hun emoties, hun herinneringen. Het was een diepgaande transformatieve ervaring voor ons allemaal die eraan deelnamen.

Had u het gevoel dat er meer van u werd verwacht omdat u een vrouw en ook een koningin was?... Alsof u uw leiderschapskwaliteiten meer moest bewijzen dan anderen...

Ik denk dat er altijd wel wat ophef ontstaat als je iets anders doet. Als iedereen het eens is, gebeurt er iets vreemds. In mijn geval waren er mensen die het in eerste instantie niet begrepen. Maar na verloop van tijd begonnen mensen de betekenis van wat ik deed te begrijpen. En natuurlijk, als je een vrouw bent, jong en zichtbaar, moet je jezelf twee keer zo hard bewijzen. Maar ik zeg je ook: als je zeker weet wat je wilt en je omringt met de juiste mensen, is alles mogelijk.

Op een gegeven moment ben je naar Londen gegaan om overheidsbeleid te studeren aan de London School of Economics. Wat heb je daar geleerd dat je in Colombia kunt toepassen?

Daar gaan studeren was een belangrijke stap. Ik wilde mijn opleiding voortzetten, maar ik wilde ook begrijpen hoe andere landen met hun maatschappelijke uitdagingen omgingen. In Londen leerde ik twee dingen die mijn manier van werken hebben gevormd. Ten eerste de waarde van kritisch denken. We kunnen niet dezelfde uitdagingen blijven oplossen met dezelfde oplossingen. We moeten anders denken, risico's nemen en vragen stellen. De tweede les was het besef dat iemands welzijn niet alleen wordt gemeten aan de hand van objectieve factoren: inkomen, gezondheid, opleiding. Er zijn ook subjectieve factoren: zijn ze gelukkig? Voelen ze zich gehoord? Zijn ze tevreden met hun leven? Tegenwoordig werken we in alle projecten die ik leid vanuit dat perspectief. We willen niet alleen statistieken verbeteren; we willen levens van onderaf veranderen.

En daar komt een ander centraal thema in uw werk ter sprake: migratie. U werkte op het kantoor van de burgemeester van Barranquilla en leidde de oprichting van het Lokale Integratiecentrum voor Migranten en later de Pa'lante-strategie, die zelfs internationaal erkend werd. Wat motiveerde u om aan dit migratievraagstuk te werken?

Het begint allemaal bij mijn grootmoeder. Zij was een Palestijnse migrant. Ze werd geboren in Parijs en kwam met haar familie naar Barranquilla om opnieuw te beginnen. Haar verhaal, haar strijd, haar veerkracht, maakten een blijvende indruk op me. En toen deze nieuwe migratiegolf aankwam, vooral vanuit Venezuela, wist ik dat ik niet stil kon blijven staan. Destijds adviseerde ik burgemeester Jaime Pumarejo en stelde voor om een ​​centrum op te richten waar migranten alle diensten konden vinden die ze nodig hadden om hun nieuwe leven op één plek te beginnen. Zo ontstond het Lokale Centrum voor de Integratie van Migranten, en later "Pa'lante", een strategie die een nationale en internationale standaard werd.

Is er een verhaal dat bijzondere indruk op u heeft gemaakt?

Velen. Maar ik zal de kinderen van Voces de la Paz, een muziekgroep die ontstond in een van onze interventiewijken, nooit vergeten. Valentina, Kevin, Brian... getalenteerde kinderen die in muziek een manier vonden om te helen en te dromen. Of Milagros, een vrouw die met haar man uit Venezuela kwam, hun huis eigenhandig bouwde en nu initiatieven voor emotioneel welzijn leidt in haar gemeenschap. Verhalen zoals dat van Mariana, die haar leven riskeerde om haar kinderen groot te brengen en gemeenschapsinitiatieven leidt in La Loma. Dit zijn mensen die tegen alle verwachtingen in kwamen en vandaag de dag de drijvende kracht achter verandering zijn.

En na al dat werk heb je Muttu opgericht. Wat is het en wat is het doel ervan?

Muttu is mijn droom die uitkomt. Het is een platform voor sociale innovatie dat complexe uitdagingen omzet in duurzame oplossingen. We ontwerpen, implementeren en evalueren projecten die het potentieel van kwetsbare mensen en gemeenschappen willen ontsluiten. We werken met onze eigen methodologie, Integration+ genaamd, die integratie vanuit meerdere dimensies benadert: sociaal (gezondheid, onderwijs), productief (werk, ondernemerschap), stedelijk (huisvesting, veilige omgevingen), cultureel (cohesie) en gemeenschap. En dat doen we vanuit de kern van het gezin, omdat we ervan overtuigd zijn dat echte vooruitgang niet individueel, maar collectief is.

En hoe meten ze de impact van wat ze doen?

We hebben een Integratie-index waarmee we niet alleen objectief kunnen zien wat er verbeterd is, maar ook wat er emotioneel verandert. We streven ernaar dat onze interventies duurzaam zijn, niet palliatief. In de komende vijf jaar willen we 500.000 mensen in Colombia bereiken, en dat doen we door de inspanningen van lokale overheden, internationale samenwerkingsorganisaties, bedrijven, ngo's, gemeenschappen en de academische wereld te coördineren. Want als je als netwerk werkt, is de impact groter.

Ik heb een persoonlijke vraag aan u. U bent de dochter van een bekende senator, maar u hebt duidelijk uw eigen pad gekozen. Heeft u het gevoel dat de erkenning die u vandaag krijgt, voor u is, voor uw werk, en niet voor uw achternaam?

Absoluut, José. Ik heb me helemaal kapot gewerkt. Dit pad was niet makkelijk. Ik heb van onderaf, van onderaf, vanaf de straat gewerkt. Ik heb dit met veel passie en ook met grote zorgvuldigheid opgebouwd. Mijn vader was natuurlijk een inspiratiebron. Ik bewonder hem enorm. Maar wat ik doe is geen erfenis of gunst: het is een roeping die ik stap voor stap heb opgebouwd, met het beste team en met mijn hart in de hand.

En om af te sluiten, wat werd er voor jou zichtbaar in het meest intieme deel, dat eerst onzichtbaar was, om jouw woorden te gebruiken?

Dat wanneer je werkt vanuit collectieve kracht, vanuit eenheid, vanuit liefde voor wat je doet, niets onmogelijk is. Wat ver weg leek, wordt dichtbij. Wat onmogelijk leek, wordt haalbaar. En dat, José, is het mooiste aan deze hele reis.