NIEUWE HOOGTEN IN LIEFDE BEREIKEN

Nadat de 37-jarige Cédric Sapin-Defour, een leraar lichamelijke opvoeding en berggids, zijn geliefde labrador aan kanker had verloren, stond hij stilletjes voor een nest van twaalf Berner Sennenhond-puppy's dat hij in een lokale krant had zien staan.

De meeste puppy's renden met kwispelende staarten en hoopvolle ogen naar hem toe. Maar eentje deed dat niet. De lieve pup met het blauwe halsbandje bleef waar hij was en wierp hem slechts een verlegen blik toe. "Hij leek totaal niet geïnteresseerd in mijn aanwezigheid – in tegenstelling tot zijn broertjes en zusjes," zegt Cédric. "En zoals in elke relatie is onverschilligheid magnetisch."

Die pup zou Ubac worden – vernoemd naar de schaduwrijke, vaak met mist bedekte noordkant van een berg – en de trouwe metgezel van een man die in de zwart-bruine hond een onvoorwaardelijke vriendschap vond die niets vroeg en alles gaf.

Hij had maandenlang in opvangcentra gezocht en gaf er de voorkeur aan om te adopteren in plaats van te kopen, maar zonder succes. Toen kwam de advertentie. "Ik was serieus op zoek naar een andere hond en wilde graag een Berner Sennenhond adopteren. Ik hou van alle honden, maar ik zie dit ras als [open itals] de [close itals] hond voor in de bergen, en omdat ik ben opgegroeid met Alpenmythen, wilde ik dat ras boven alles."

Hij verloor Iko aan kanker toen hij negen was, na zeven jaar samenzijn. "Het was gewelddadig, snel en wreed", herinnert hij zich over Iko's dood. "Ik was er niet klaar voor." Maar toen verdriet omsloeg in acceptatie, merkte hij dat hij openstond voor de mogelijkheid van nieuw leven. De relatie met Ubac was voorbestemd om zo intens te zijn dat Cédric een bestsellerdebuut schreef over wat er daarna gebeurde.

Zijn glorieuze ode aan de hond, Son Odeur Après La Pluie (Zijn geur na de regen, in het Frans), werd een literaire sensatie in zijn geboorteland Frankrijk en zal binnenkort in vertaling in het Verenigd Koninkrijk worden uitgegeven.

In Frankrijk was het een onverwachte hit die zich stilletjes maar gestaag ontwikkelde tot een cultureel, mond-tot-mondreclamefenomeen onder boekverkopers en hun lezers, en waarvan er uiteindelijk meer dan 600.000 exemplaren werden verkocht. Het won de prestigieuze literaire prijs 30 Millions d'Amis [voor boeken over dieren] en was al snel in elke boekhandel van het land te vinden.

Toch was er geen sprake van een flashmarketingcampagne. In plaats daarvan, zegt Laure Barros van boekhandel Garin in Chambéry, in Zuidoost-Frankrijk: "Er was een gestage stroom klanten die om 'dat boek over de hond' vroegen nadat [uitgevers] het hadden gesteund. Het werd een mediafenomeen."

Voor Cédric, die er nog nooit aan had gedacht een boek te schrijven, begon het project niet als een commercieel voorstel, maar als iets diep persoonlijks. "Leven was op zich al genoeg", zegt hij over zijn hechte band met zijn huisdier. "En een van de risico's van schrijven is dat we vergeten te leven."

Maar toen Ubac in 2017 op bijna 14-jarige leeftijd overleed aan hoge leeftijd – een uitzonderlijke levensduur voor een ras met een levensverwachting van zeven tot tien jaar – veranderde er iets toen Cédric zijn verdriet de vrije loop liet.

"Ik wilde dat het boek over geluk zou gaan", legt hij uit. "En over hoe erg ik hem miste, natuurlijk, maar vooral over de vreugde die hij met zijn tijd op aarde had."

Cédric schreef niet vanuit dagboeken, maar vanuit zijn geheugen, en riep het gevoel van de vacht onder zijn vingers op; de geur van warme, natte hond; het rustige gezelschap dat geen vragen stelde en geen oordeel velt. "Ik besloot over Ubac te schrijven om mezelf de kans te geven nog een laatste keer met hem te wandelen," vertelt hij me. "Ik wilde dat het boek vooral de vreugde zou bevatten die hij met zijn tijd op aarde had, want leven met een hond gaat in de eerste plaats over het oproepen van vreugde en het aan je zijde hebben."

Het boek is niet sentimenteel zoals sommige dierenmemoires dat kunnen zijn. Het is rustig en eerbiedig, opmerkzaam en onbedoeld diepgaand. "Van een dier houden betekent eigenlijk maar één ding: liefhebben," schrijft Cédric. "Of de bron van deze emotie nu een man, een vrouw, een plek of een dier is, maakt uiteindelijk niet uit. Zij zijn onze leermeesters, en de mooiste eer die we hen kunnen bewijzen, is proberen lief te hebben zoals zij dat doen."

Deze onbeschaamde verklaring – van de legitimiteit van verdriet om een ​​dier – is mede wat het boek zo aangrijpend maakte voor lezers in Frankrijk, waar het hebben van huisdieren gebruikelijk is, maar waar publieke rouw om dieren vaak terzijde wordt geschoven. "De opmerking 'Ach ja, je neemt er wel weer een' is ondraaglijk", benadrukt Cédric.

In plaats daarvan raakte het boek, in een land met meer dan acht miljoen honden, een gevoelige snaar en veranderde het de houding ten opzichte van het onderwerp. Het boek verscheen in het voorjaar van 2023 in alle stilte, met slechts 4300 exemplaren en zonder reclamebudget, en de verwachting was dat het niet zou verkopen. Tegen de zomer was het een bestseller geworden, met tienduizenden verkochte exemplaren. Tegen het einde van het jaar was het meerdere keren herdrukt om aan de vraag te voldoen.

"Ik ben erg blij dat ik in een wereld leef waarin een boek over een liefdesverhaal tussen een mens en een dier zo'n groot publiek kan bereiken", legt de auteur uit. "Wanneer ik boekverkopers en lezers ontmoet, zie ik dat het boek iets voor hen betekent. Het troost en bevestigt de mogelijkheid om van een dier te houden."

Hij denkt dat het succes ervan verklaard wordt doordat het boek in essentie gaat over het fundamentele, universele verlangen om begrepen te worden. "De echte held van het boek is de verbinding [tussen mens en hond]. Het is de liefde. Met al haar vreugde en tragedies," zegt Cédric. "En ieder mens op aarde heeft deze tremoren in zijn hart ervaren."

Lezers die hem op evenementen tegenkwamen – en dat waren er veel, want hij reisde bijna twee jaar door Frankrijk en bezocht festivals en boekwinkels om de titel te promoten, die tevens een eerbetoon is aan een leven vol avontuur in de natuur – vertellen hem vaak hoe het boek hen persoonlijk aansprak in zijn universaliteit. "Sommigen vertelden me dat het hen deed denken aan een relatie met een persoon, een plek, een herinnering", zegt hij.

Dit verklaart misschien waarom het ook veel meer weerklank heeft gevonden dan degenen die zichzelf als huisdier of "hondenmens" beschouwen. Lezers vertelden hem dat ze resoneren met een verhaal over thuis of verlies; een waarschuwend verhaal dat de tijd die verstrijkt en het belang van het ten volle leven van elke dag illustreert.

"Omdat honden veel sneller verouderen dan mensen, staat de tijd haaks op de relatie", schrijft hij.

Cédrics eigen verhaal versterkt de emotionele lading van het boek alleen maar. Hij groeide op in de buitenlucht, waar hij werd begeleid door twee gymleraren, en nam al vroeg het ritme van de natuur in zich op – "spel, vrijheid, autonomie, de waarde van de kleine dingen in het leven en in harmonie zijn met de natuur", zoals hij het zelf zegt. Ook hij werd sportleraar, en samen wandelen creëerde een band die Cédric zowel een gevoel van voldoening als een nieuwe liefde bracht.

In 2006 trouwde hij met zijn vrouw Mathilde, die hij als studente had ontmoet, en besloot een leven op de weg te beginnen in een campervan en met Ubac door de bergen te reizen.

Helaas kreeg Mathilde een ongeluk met haar paraglider in de Italiaanse Dolomieten. Toen ze uit haar coma ontwaakte, kon ze zich de naam van haar moeder, het dorp waar ze woonde of het land waar ze was, niet meer herinneren, maar ze herinnerde zich wel dat Cédric een boek over Ubac aan het schrijven was.

"Mathilde heeft een zeer ernstig ongeluk gehad in de bergen," zegt Cédric. "Ze had gemakkelijk kunnen overlijden. De afgelopen drie jaar heeft ze gevochten om weer een normaal leven te leiden." Ten tijde van haar ongeluk, op 46-jarige leeftijd, was het boek nog niet af en Mathilde, die vóór haar pensioen ook als gymleraar werkte, vroeg hem om door te gaan. "Ze wist hoeveel Ubac ons leven had veranderd en hoe belangrijk het was om over hem te schrijven. Dus ging ik terug."

Misschien is dat de reden dat de laatste hoofdstukken zo'n krachtige ondertoon met zich meedragen – niet alleen van verdriet, maar ook van dankbaarheid, van wat een voorrecht het is om überhaupt iets diep lief te hebben.

Cédric, die bewust geen kinderen heeft, blijft erbij dat hij geen handboek voor rouwverwerking heeft geschreven. "Ik heb nooit gewild dat dit een boek over verlies zou worden", zegt hij. "Dit is een boek over vreugde. Ik wilde geen verdriet delen. Ik wilde vreugde en schoonheid delen. En dat kun je zelfs in rouw doen."

De publicatie in het Verenigd Koninkrijk verschijnt op een moment dat de gesprekken over rouw om huisdieren weer op gang komen en dat de band die we met dieren opbouwen steeds meer wordt gezien als psychologisch van belang voor ons welzijn.

Cédric zegt: "Misschien ontwikkelen wij mensen dit soort liefde voor dieren juist omdat ze anders zijn dan wij en ons ver vooruit zijn in hun vermogen om continu, blijvend, loyaal en vrijgevig liefde te geven. Als het gaat om het vermogen tot liefhebben, zijn zij onze leermeesters."

Maar uiteindelijk zijn het prachtig geschreven memoires, doordrenkt van het alpenlicht en de stilte in de bergen, die pleiten voor vertraging, voor opmerken en voor herinneren.

Het verzet zich ook stilletjes tegen het idee dat dierenrouw op de een of andere manier 'minder' is. "Rouw kent altijd dezelfde fasen", herinnert Cédric me eraan. "Je kunt en moet er niet op proberen te besparen."

En als er een ruige Berner Sennenhond van 45 kilo voor nodig is om ons te helpen deze waarheden met tederheid onder ogen te zien, dan is dat maar zo.

Ubac and Me van Cédric Sapin-Defour (Harvill Secker, £18,99) is nu verkrijgbaar