DE TOP/ Dat Jalta aan de Stille Oceaan en het einde van het bereidwillige Europa
De ontmoeting tussen Trump en Poetin vindt plaats 80 jaar na de herdenking van de Japanse capitulatie in de Tweede Wereldoorlog.
15 augustus – de dag die Donald Trump en Vladimir Poetin voor hun top hadden uitgekozen – is geen toeval: het is V-J Day, de verjaardag van de Japanse capitulatie, het daadwerkelijke einde van de Tweede Wereldoorlog. Het is dan ook geen verrassing dat de huidige leiders van de twee zegevierende mogendheden uiteindelijk voor Alaska kozen en een Europese optie zoals Italië (en, in tegenstelling tot IJsland in 1986, voor de top tussen Ronald Reagan en Michail Gorbatsjov) afwezen.
Tachtig jaar geleden, in augustus, had nazi-Duitsland zich drie maanden eerder al overgegeven: Bevrijdingsdag valt op 8 mei in het Westen en op 9 mei in Moskou. Honderd dagen geleden vierde Poetin opnieuw de "Grote Vaderlandse Oorlog" door troepen van het Oekraïense front voor het Kremlin te laten paraderen (het Rode Leger noemde het ook zo toen het Stalingrad verdedigde en Charkov en Kiev heroverde). Ondanks het feit dat Groot-Brittannië – met volledige rechten – en Frankrijk, dat door Hitler-Duitsland was verslagen en binnengevallen, in 1945 aan de overwinnaarstafel zaten, kwam het Oude Continent er definitief verwoest uit door de "Tweede Dertigjarige Oorlog".
De lange continentale burgeroorlog die in augustus 1914 begon, maakte uiteindelijk een einde aan de Europese suprematie op aarde en leidde tot de opkomst van de VS en de USSR als hegemonische mogendheden. Later sloot China zich bij hen aan, dat in 1945 nog steeds het toneel was van een burgeroorlog tussen maoïsten en pro-Amerikaanse nationalisten, die zich uiteindelijk in Taiwan verschansten.
In augustus 2025 lijkt een nieuwe supertop een echo te worden van die van januari 1945 in Jalta , een stad op de Krim die tijdens het historische keerpunt van de val van de Berlijnse Muur van de Sovjet-Unie naar Oekraïne overging en in 2014 weer door Moskou werd ingenomen. De opvolgers van Franklin Delano Roosevelt en Jozef Stalin zullen elkaar nu ontmoeten in Alaska: meer dan symbolisch op de arctische grens tussen Aziatisch Rusland en de VS, tegen de achtergrond van de Stille Oceaan, waar de Draak en, daarachter, India toekijken. Waar Japan en Australië de geopolitieke hoekstenen vormen van een moeizaam herboren Westen.
Aan de andere kant, als er binnen een week een ontwerp voor een 'nieuwe wereldorde' wordt opgesteld, is het onwaarschijnlijk dat dit definitief is: het zou in het najaar wel definitief kunnen zijn, wanneer er een supertop tussen Trump en de Chinese leider Xi Jinping op de agenda staat.
De Britse premier Keir Starmer, de opvolger van Winston Churchill, zal niet in Alaska aanwezig zijn. Churchill verzette zich aanvankelijk alleen tegen Hitler, maar zonder de VS en de USSR zou hij hem nooit hebben verslagen. En het was tenslotte in Jalta dat Churchill zijn laatste hoera uitsprak: een paar maanden later kozen de Britse kiezers een Labour-premier, en het Victoriaanse Rijk viel snel uiteen.
De genadeslag werd toegebracht door de Suezcrisis van 1956. Het was de tweede van vele oorlogen in het Midden-Oosten die volgden op de oprichting van de staat Israël, erfgenaam van een eerder internationaal mandaat in Londen voor het bestuur van Palestina.
Uit de annalen: in 1956 besloot de Egyptische president Nasser – een seculiere, antikoloniale Arabier – het Suezkanaal te nationaliseren, wat een reactie uitlokte van Frankrijk en Groot-Brittannië. Ze gebruikten Israël als tegenwicht tegen Egypte, maar werden tegengehouden door de Verenigde Staten, waar de (Republikeinse) president Dwight Eisenhower was, de generaal die West-Europa had bevrijd en garant stond voor de "nieuwe orde" van Jalta, zelfs binnen het ijzersterke kader van de Koude Oorlog.
In de context van Jalta werd het Joodse volk – na de Holocaust, door de nieuw opgerichte VN – het recht erkend op een staat in het ‘Land van de Vaders’, maar naast een Palestijnse staat en zeker niet met een neo-imperialistische rol in het Midden-Oosten en daarbuiten.
Ook de Franse president Emmanuel Macro zal niet aanwezig zijn in Alaska: opvolger van Charles de Gaulle, de generaal die er tijdens de Tweede Wereldoorlog in slaagde de vlag van het ‘Vrije Frankrijk’ in stand te houden.
De afgelopen weken leek Macron met groots vertoon van fanatiek extern activisme te reageren op de interne neergang van zijn presidentschap, dat hij vorig jaar bij de Europese en parlementsverkiezingen verloor.
Het verlamde Frankrijk van augustus 2025 – in een economische en financiële crisis en zonder een stabiele parlementaire meerderheid – vertoont een opvallende gelijkenis met dat van de jaren vijftig, toen de traumatische terugtrekking uit Indochina en vooral de Algerijnse onafhankelijkheidsopstand de Vierde Republiek overweldigden.
Het is zeker geen toeval dat Macron het slachtoffer lijkt te zijn van de institutionele veroudering van het semi-presidentiële systeem dat in de jaren zestig in Parijs werd ingevoerd om de terugkeer van de Gaulles aan de macht te vergemakkelijken. En dat er momenteel een specifieke Frans-Algerijnse crisis escaleert, en niet alleen rond de gevangenneming van de schrijver Boualem Sansal.
In 2025 bezetten Starmer en Macron – beiden na de Brexit geen EU-regeringsleiders meer – wekenlang de homepages van grote internationale media met hun initiatief "Vrijwilligers voor Vrede in Oekraïne" . De afgelopen dagen haalden ze ook de krantenkoppen met spontane oproepen tot erkenning van een Palestijnse staat, die meer gericht waren tegen de VS dan tegen Israël. In beide gevallen hebben ze geen enkel steentje kunnen verzetten in het "stukjesgewijze Derde Wereldoorlog"-toneel.
Het enige Europa dat een rol heeft gespeeld, is het Europa dat – niet ten onrechte – wordt vertegenwoordigd door de voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, die twee weekenden geleden in Schotland een principeakkoord met Trump tekende over tarieven en investeringen.
— — — —
Wij hebben uw hulp nodig om u te kunnen blijven voorzien van kwalitatieve, onafhankelijke informatie.
İl sussidiario
