ECB: Klimaat is geen verre dreiging meer, maar heeft nu al een economische impact op de EU

Klimaatverandering is niet langer, zoals de huidige Canadese premier Mark Carney zei, "een tragedie aan de horizon", maar eerder een urgente en onmiddellijke bedreiging voor de Europese economie. Monetaire instellingen beseffen dit en erkennen de behoefte aan instrumenten die de kortetermijnimpact van klimaatrisico's kunnen beoordelen. Het Network for Greening the Financial System (NGFS) , een wereldwijd netwerk van centrale banken en toezichthoudende autoriteiten dat zich inzet om klimaat- en milieurisico's te vertalen naar bruikbare economische maatstaven, heeft onlangs op deze behoefte ingespeeld.

De NGFS heeft onlangs een nieuwe reeks klimaatscenario's voor de komende vijf jaar gepubliceerd. Deze modellen schatten de impact van extreme weersomstandigheden , zoals droogte, branden, overstromingen of stormen, evenals de risico's die gepaard gaan met de overgang naar een koolstofarme economie. Voor het eerst houden ze ook rekening met samengestelde fysieke risico's en de verspreiding ervan via wereldwijde waardeketens, wat een realistisch en gedetailleerd beeld biedt van de systemische impact die klimaatverandering al in 2030 op de Europese economie kan hebben.

In een bijdrage die op 9 juli werd gepubliceerd op de officiële blog van de Europese Centrale Bank (ECB) , analyseerden Sabine Mauderer (Bundesbank) en Livio Stracca (vice-president van de ECB) de NGFS -scenario's en stelden ze een nieuwe aanpak voor om ecologische risico's te beoordelen. Ze benadrukten hoe natuurdegradatie en klimaatverandering nu tastbare effecten hebben op de macro-economie. Deze factoren moeten worden geïntegreerd in de besluitvormingsprocessen voor monetair beleid, net als traditionele variabelen zoals inflatie, rente en groei.

De verdwijnende horizon: klimaatrisico's op korte termijn tot 2030

Nieuwe kortetermijnscenario's die het Network for Greening the Financial System (NGFS) heeft ontwikkeld, laten zien hoe extreme weersomstandigheden en milieubeleid de economie en de inflatie kunnen beïnvloeden.

Zoals de economen Mauderer en Stracca benadrukken, is een van de belangrijkste geïntroduceerde vernieuwingen de modellering van samengestelde fysieke risico's : voor het eerst analyseert het NGFS de impact van extreme weersomstandigheden die zich opeenvolgend voordoen en hoe deze zich via wereldwijde toeleveringsketens over nationale grenzen heen verspreiden.

Om de impact van klimaatrisico's in kaart te brengen, bevat het raamwerk vier kortetermijnscenario's , naast een basisscenario dat de bestaande klimaatafspraken van landen weerspiegelt (de zogenaamde Nationaal Bepaalde Bijdragen aan het Akkoord van Parijs). Elk scenario combineert verschillende aannames over de trajecten van klimaatbeleid en de intensiteit van fysieke risico's:

• Snelweg naar Parijs : stel je een snelle en wereldwijd gecoördineerde transitie naar netto-nuluitstoot voor.
• Sudden Wake-Up Call : Simuleert een vertraagde en plotselinge start van de transitie, die in 2027 begint.
• Rampen en stagnatie van het beleid : beschrijft een reeks acute en herhaaldelijke klimaatgebeurtenissen op continentale schaal.
• Divergerende realiteiten : analyseert hoe natuurrampen in opkomende economieën – met name die welke rijk zijn aan strategische grondstoffen – een domino-effect kunnen hebben op geavanceerde economieën, via verstoringen in productieketens.

In een van de meest kritieke scenario's, Rampen en Beleidsstagnatie , wordt Europa geconfronteerd met een reeks ernstige klimaatgebeurtenissen: hittegolven, bosbranden en droogtes in 2026, gevolgd door overstromingen en stormen in 2027. Het cumulatieve effect van deze natuurrampen zou in de eurozone tot een jaarlijks bbp-verlies van maar liefst 4,7% kunnen leiden tegen 2030. De reden? Verstoringen in productieprocessen, druk op kwetsbare sectoren en stijgende kredietkosten, met als gevolg een stijgende inflatie.

Het Diverging Realities -scenario voorspelt dat milieuschokken in landen die rijk zijn aan kritieke grondstoffen de leveringen aan Europa in gevaar zullen brengen, met een geschat BBP-verlies van maximaal 1,8% tot gevolg.

Het beeld verandert aanzienlijk in het Highway to Paris -scenario, dat uitgaat van een snelle en wereldwijd gecoördineerde transitie naar netto-nuluitstoot . In deze context ziet de eurozone lichte verbeteringen in economische groei en werkgelegenheid, met beperkte inflatoire gevolgen, dankzij de effectieve inzet van de inkomsten uit CO2-belastingen in groene technologieën.

Deze voordelen zijn te danken aan het feit dat de EU al ambitieuze klimaatbeleidsmaatregelen heeft genomen, met name de Europese Green Deal , die ernaar streeft de emissies tegen 2030 met 55% te verminderen ten opzichte van het niveau van 1990. Het Sudden Wake-Up Call-scenario , dat een vertraging van drie jaar in de invoering van klimaatmaatregelen simuleert, laat echter negatieve gevolgen zien: een dalende productie en een toenemende inflatiedruk.

De ECB bevestigt haar groeiende inzet op dit front door officieel haar voornemen aan te kondigen om klimaat en natuur op te nemen in de belangrijkste factoren bij haar monetaire beleidsbeoordelingen. Zoals gerapporteerd door Green Central Banking , breidt de ECB de reikwijdte van haar economisch model uit om ook milieudegradatie , biodiversiteitsverlies en waterschaarste te integreren, waarmee de systemische rol van deze ecologische druk wordt erkend. Dit betekent dat de analyse van natuurgerelateerde risico's geleidelijk deel zal gaan uitmaken van de waarderingscriteria voor financiële activa en de definitie van monetaire beleidsmaatregelen.

Tot de beoogde maatregelen behoren onder meer:

• herziening van economische analysemodellen om milieurisico's te integreren;
• het aanpassen van het onderpandkader en de inkoopprocedures om duurzaamheidscriteria te weerspiegelen;
• het bevorderen van transparantie en het verzamelen van gegevens over de blootstelling van het financiële systeem aan klimaat- en milieuvraagstukken.

Dit is dan ook een belangrijke ontwikkeling, die de rol van de ECB niet alleen als bewaker van de prijsstabiliteit versterkt, maar ook als actor die zich bewust is van de structurele uitdagingen – politiek en economisch – die samenhangen met duurzaamheid.

In hun bijdrage benadrukken Mauderer en Stracca ook hoe meer dan € 1,3 biljoen aan Europese bankleningen momenteel is blootgesteld aan sectoren die kwetsbaar zijn voor de watercrisis. En aangezien 15% van de economische output van de eurozone mogelijk gevaar loopt door schaarste aan oppervlaktewater, zou het negeren van deze signalen niet alleen kortzichtig zijn, maar ook onverenigbaar met het mandaat van de ECB. Het integreren van klimaat en natuur in monetaire beleidsbeslissingen is daarom geen simpele analytische uitbreiding, maar een commitment aan verantwoordelijkheid. Met potentieel verwoestende gevolgen voor het bbp, inflatie, krediet en productiviteit worden klimaat- en milieurisico's op zichzelf staande macro-economische variabelen. De ECB erkent dit en bereidt zich voor op een nieuwe fase waarin duurzaamheid, veerkracht en ecologisch bestuur centraal zullen staan ​​in de bescherming van de economie van de eurozone. Zoals de NGFS -scenario's aantonen, is het nu tijd om te handelen.