Het nieuwe Europees Stabiliteitsmechanisme: kansen en uitdagingen voor Italië

Het nieuwe Europees Stabiliteitsmechanisme (ESM), dat in 2019 werd opgericht, vertegenwoordigt een aanzienlijke evolutie ten opzichte van het vorige reddingsfonds. Deze hervorming werd bedacht als reactie op de kritiek tijdens de Griekse crisis, waarbij de opgelegde bezuinigingsmaatregelen veel controverse opriepen. De Europese Unie heeft daarom besloten het ESM te hervormen en de bevoegdheden en taken ervan uit te breiden, met als doel lidstaten te ondersteunen voordat zij in crisissituaties terechtkomen.

Met de hervorming werd het omstreden Memorandum afgeschaft en vervangen door een intentieverklaring, die de naleving van de regels van het Stabiliteitspact waarborgt.

De nieuwe kredietlijnen en voorwaarden

Een van de belangrijkste vernieuwingen van het nieuwe ESM is de introductie van voorzorgskredietlijnen. Deze lijnen kunnen worden aangevraagd door een lidstaat die te maken heeft met een economische schok. Zo wordt de druk op de financiële markten vermeden. Voor landen met hoge tekorten en schulden gelden echter strenge voorwaarden voor toegang tot deze kredietlijnen, die aanpassingen van de overheidsfinanciën vereisen. Dit aspect van de hervorming heeft tot zorgen geleid, omdat het de mogelijkheden van sommige lidstaten, met name de meest kwetsbare, om in te grijpen, zou kunnen beperken.

De positie van Italië en politieke uitdagingen

Hoewel het eerste ESM door Italië werd geratificeerd, stuit de huidige hervorming op sterke politieke tegenstand. Italiaanse regeringen, ongeacht hun samenstelling, hebben zich verzet tegen de ratificatie van de hervorming. Ze maken zich zorgen over de clausules voor collectieve actie en de mogelijkheid om de voorwaarden van de staatsschuldpapieren opnieuw te onderhandelen. Ook de huidige regering onder leiding van Giorgia Meloni ondervindt interne en externe druk, waarbij de Europese Unie aandringt op een snelle invoering van de hervorming. De afwijzing van het ESM door de Kamer van Afgevaardigden maakte de situatie nog ingewikkelder en zorgde ervoor dat Italië in een geïsoleerde positie binnen de Europese Unie terechtkwam.