De tentoonstelling 'Pinacoteca Migrante' in Spanje hekelt het eurocentrisme van musea.

Het Spaanse ministerie van Cultuur heeft Pinacoteca Migrante geopend, een tentoonstelling van de Spaans-Peruaanse kunstenares Sandra Gamarra , die gebruikmaakt van ' Eurocentrische musea' om het verhaal om te draaien en de nadruk leggen op de situatie van inheemse volken en hun uitbuiting.

De tentoonstelling is een bewerking van Gamarra's project voor het Spaanse paviljoen op de Biënnale van Venetië van vorig jaar , waarin hij kritiek levert op musea als een dominante westerse instelling.

In zes zalen behandelt Gamarra schilderijen en botanische prenten uit de 18e en 19e eeuw om de geschiedenis te vertellen vanuit het perspectief van 'migranten, zowel menselijke als niet-menselijke: mensen, planten en grondstoffen die vaak gedwongen werden om de heen- en terugreis te maken'.

Met dit project wordt de Nationale Bibliotheek van Spanje een museum . De eerste zaal, getiteld "Maagdenland", toont schilderijen van Spaanse landschappen en voormalige koloniën in Latijns-Amerika, de Filipijnen en Noord-Afrika, die verband houden met de huidige ecociden.

Daarna volgt "Cabinet of Extinction", dat kolonialisme en extractivisme met elkaar verbindt door de "schatten" van Europese botanische expedities uit de 18e en 19e eeuw te tonen. "Cabinet of Illustrated Racism" beschrijft hoe antropologie en wetenschap werden ingezet als instrumenten voor rassendiscriminatie.

De ruimte "Mestizo Masks" verdiept zich in koloniale portretpraktijken die politieke en sociale normen vereeuwigen. Elk werk legt bloot hoe samenlevingen hun onderwerpen accepteren of marginaliseren.

De laatste ruimte, "Retabel van de Stervende Natuur", verbindt stillevens met de constructie van weelde en schatten . Centraal in de tentoonstelling, die een openluchtruimte simuleert, bevindt zich tenslotte de "Migrantentuin", gevuld met geschilderde kopieën van monumenten en afbeeldingen van uitheemse of invasieve planten, naast dekoloniale lezingen die deze gasten begeleiden.

De tentoonstelling, die grote indruk maakte op de Biënnale van Venetië in 2024 , is met een aangepaste ruimte naar de Nationale Bibliotheek gereisd. Hierdoor zijn niet alle werken opgenomen, maar de essentie en het kritische discours zijn wel behouden gebleven.

Gamarrai intervenieert op het schilderij 'Familie voor een landschap' van Franz Hals. Op het schilderij is een Nederlands gezin te zien dat poseert met een Afrikaanse jongen. Deze is geïdentificeerd als een weeskind uit Ghana dat als dienstmeisje is binnengebracht.

In Gamarra's versie heet het schilderij "Portret van een kind en gezin op de achtergrond", en het gezicht en de hand van het Afrikaanse kind zijn prominent aanwezig. Het werk is afgewerkt met een traditionele Ghanese doek.

Maar de westerse hegemonische visie beperkt zich niet tot het tijdperk van het keizerrijk en de Verlichting, maar blijft tot op de dag van vandaag bestaan, zoals blijkt uit een vitrine met de traditionele spaarpotten met de hoofden van Indiërs, Zwarten of Chinezen, waarmee Domund in de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw geld inzamelde "voor de Chinezen of de Afrikanen" , benadrukte de curator van de tentoonstelling, Agustín Pérez-Rubio.

De spaarvarkens "zijn een manier om mensen en hun gemeenschappen te hiërarchiseren, en de kunstenaar toont ze van achteren om misbruik te voorkomen ", legt ze uit.

De tentoonstelling is tot en met 14 september te bezichtigen in de Nationale Bibliotheek in Madrid.