Neus-in-het-boek-therapie? Werkt het voor meer dan alleen kinderen?

Vrouw leest een boek, illustratieve foto Bron: Pexels / cottonbro

We leven in een wereld die in een stroomversnelling is geraakt en gedomineerd wordt door technologie, schermen, meldingen en korte formulieren. We bekritiseren dit niet – technologie op zich is noch goed noch slecht. Het kan de ontwikkeling ondersteunen en een bron van inspiratie zijn. Maar tegelijkertijd wordt het steeds moeilijker om een ruimte te vinden waar kinderen (en volwassenen) de kans krijgen om even stil te staan, iets diepers te ervaren en echt contact te maken – met zichzelf en met anderen. Zachte vaardigheden – zoals empathie, communicatie, het vermogen om samen te werken of emoties te begrijpen – ontwikkelen zich niet 'per ongeluk'. Ze hebben relaties, tijd, gesprekken en ervaring nodig. Een algoritme, hoe gepersonaliseerd ook, kan deze niet vervangen. Daarom is het zo belangrijk om in de digitale wereld ruimte te laten voor analoge ontmoetingen – en voor verhalen die verbinden”, zegt Katarzyna Nawrocka, expert in sprookjestherapie verbonden aan de Zaczytani.org Foundation.

Paulina Socha-Jakubowska, "Wprost": Wat is bibliotherapie en sprookjestherapie?

Katarzyna Nawrocka: Bibliotherapie is een methode ter ondersteuning van ontwikkeling en geestelijke gezondheid, gebaseerd op literatuur. Het maakt gebruik van zorgvuldig geselecteerde teksten – verhalen, romans, gedichten en reportages – als hulpmiddelen om reflectie te initiëren, emoties te verwerken en zelfbewustzijn en empathie te ontwikkelen. Het wordt succesvol ingezet in teamwork, educatie, preventie en persoonlijke ontwikkeling. Storytelling, de kunst van het vertellen van een verhaal, is van cruciaal belang in bibliotherapie – niet alleen als communicatiemiddel, maar ook als manier om een brug te slaan tussen de lezer en het personage, tussen ervaring en emotie.

Zelfs in de oudheid geloofde men dat lezen een helende werking had. Het bekendste voorbeeld is de inscriptie boven de ingang van de Bibliotheek van Alexandrië: "Gezondheid van de ziel". Dit is een symbolische bevestiging van het geloof in de helende kracht van het geschreven woord.

Als we het over de oudheid hebben, vraag ik me af wanneer therapie zelf ‘benoemd’ of ‘erkend’ werd?

De term 'bibliotherapie' werd begin 20e eeuw in de wetenschappelijke taal geïntroduceerd en de eerste gedocumenteerde definitie verscheen in 1916 in The Atlantic Monthly, waar Samuel McChord Crothers de term gebruikte in een essay met de titel 'A Literary Clinic'.

In de daaropvolgende decennia werd bibliotherapie ontwikkeld en onder andere toegepast in psychiatrische ziekenhuizen en in de zorg voor oorlogsveteranen in de Verenigde Staten, vooral na de Eerste en Tweede Wereldoorlog – als een vorm van emotionele ondersteuning en mentale revalidatie.