Prof. Olko: Het erkennen van Wymysorys als regionale taal zou een doorbraak zijn

De Senaat steunde woensdag het ontwerpamendement dat het Wymysorys tot regionale taal maakt. Volgens professor Justyna Olko zou de ondertekening van de amendementen door de president een doorbraak betekenen en aantonen dat elke gemeenschap, ongeacht de omvang, het recht heeft om haar culturele en taalkundige kenmerken te beschermen.

Wymysorys – de eigenlijke naam is "wymysioeryś" – wordt gesproken als inheemse volkstaal in de stad Wilamowice in de provincie Bielsk, woiwodschap Silezië. Tegenwoordig zijn er ongeveer twaalf vloeiende Wymysorys-sprekers, en enkele tientallen met basiskennis.

Als de president de wijziging van de Wet op Nationale en Etnische Minderheden en Regionale Talen ondertekent, wordt Wymysorys de tweede regionale taal in Polen – na het Kasjoebisch. Regionale talen zijn een juridische categorie. De opname van een taal in de bovengenoemde wet betekent dat de Poolse staat zich inzet voor de ondersteuning ervan, niet dat het slechts een taal wordt.

Volgens Wymysorys-onderzoeker en activist Dr. Tymoteusz Król zou het opnemen van hun taal in de wet ook een grote symbolische betekenis hebben voor de inwoners van Wymysorys. "Het verbod op het gebruik van Wymysorys uit 1945 is nooit officieel opgeheven en degenen die vervolgd zijn, hebben geen excuses ontvangen. Het verlenen van wettelijke bescherming aan Wymysorys zou zo'n symbolische genoegdoening zijn," zei hij.

Volgens professor Justyna Olko, directeur van het Centrum voor Betrokken Onderzoek naar Culturele Continuïteit aan de Universiteit van Warschau, zou dit een doorbraak zijn, omdat Wymysorys dan de kleinste officiële minderheidstaal van Europa zou worden.

– Het zou ook laten zien dat, ongeacht de omvang, elke gemeenschap het recht heeft om haar eigenheid, haar identiteit, haar taal te beschermen – en dat deze lokale identiteit een toegevoegde waarde is voor het hele land, voor onze eenheid in verscheidenheid – zei ze in een interview met PAP.

De lokale gemeenschap zelf streeft er sinds 2013, met de steun van samenwerkende onderzoekers die gespecialiseerd zijn in minderheidstalen, naar om het Wymysorys als regionale taal te erkennen. Naast de leden van de parlementaire commissie bestond het team dat het ontwerpamendement ontwikkelde uit professor Tomasz Wicherkiewicz, dr. Tymoteusz Król en professor Justyna Olko.

De oorsprong van de Wymysorys-taal is onduidelijk en wijst erop dat de sprekers ervan niet alleen kolonisten waren uit één plaats – het huidige Duitsland en Nederland – maar ook uit Engeland, onder andere. De diversiteit werd ook beïnvloed door de talrijke handelscontacten van Wymysorys-handelaren die verre steden in West-Europa bezochten.

"De eerste kolonisten arriveerden daar in de 13e eeuw. Hun taal overleefde enkele honderden jaren en ontwikkelde zich te midden van Slavische talen – varianten die tegenwoordig geassocieerd kunnen worden met het Pools, Tsjechisch en Silezisch. In zekere zin is de Wymysorystaal uniek geworden – ze is gebaseerd op een Germaanse basis, maar met zeer sterke Slavische invloeden", aldus professor Justyna Olko.

Wymysorys werd tot de Tweede Wereldoorlog veel gesproken. Het was niet alleen een landstaal, maar ook een literaire taal, en er werden ook literaire werken in geschreven.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden de Wilamowiceërs, net als veel inwoners van de gebieden die bij het Derde Rijk waren ingelijfd, gedwongen de Volkslijst te ondertekenen en gedwongen dienst te nemen bij de Wehrmacht. Om deze reden werden ze na de oorlog vervolgd door de toenmalige communistische Poolse autoriteiten. De taal werd daarom officieel in de hele gemeenschap verboden en na verloop van tijd werd de taal door onderzoekers tot uitsterven veroordeeld.

"Ondanks verboden en onderdrukking spraken veel Wilamowiceërs deze taal thuis onderling. Hierdoor konden de oudste Wilamowiceërs aan het begin van de 21e eeuw hun taal doorgeven aan de jongste generatie. Sommige van deze jonge Wilamowiceërs werden uiteindelijk activisten voor de revitalisering van de taal", legde de wetenschapper uit.

Zoals professor Olko uitlegde, spreken jongeren in Wilamowice tegenwoordig deze taal, voeren ze toneelstukken op in het Wilamowiceaans en worden er boeken vertaald. Er is ook een Museum voor de Cultuur van Wilamowice opgericht, onder leiding van Justyna Majerska-Sznajder, eveneens onderzoeker bij het Centrum voor Geëngageerd Onderzoek naar Culturele Continuïteit aan de Universiteit van Warschau.

"Naast de tientallen jongeren die deze taal gebruiken, is er tegenwoordig ook een groep van ongeveer 200 mensen in Wilamowice die de taal passief gebruiken. Dit zijn mensen die als kind gepest werden omdat ze de taal gebruikten", aldus Dr. Król. (PAP)

Wetenschap in Polen

akp/ bar/ aszw/

De PAP Foundation staat het gratis overnemen van artikelen van de website van Nauka w Polsce toe, mits u ons maandelijks per e-mail op de hoogte stelt van uw gebruik van de website en de bron van het artikel vermeldt. Vermeld op portals en websites het gelinkte adres: Bron: naukawpolsce.pl, en in tijdschriften de annotatie: Bron: Nauka w Polsce website - naukawpolsce.pl. Deze toestemming geldt niet voor informatie in de categorie "Wereld" of voor foto's of videomateriaal.