Dure illusiecampagnes

Het debat van allen tegen allen met parlementaire vertegenwoordiging, op RTP en op de radio bleek uiteindelijk waardevoller dan de rechtstreekse debatten. Maar het liet toch de nare smaak achter van het feit dat de kiezers werden geïnfantiliseerd, omdat alle hoofdrolspelers de kwesties die op de korte termijn de grootste impact op ons leven hebben, uit de weg gingen. Investeringen in defensie en de handelsoorlog die Donald Trump is gestart, scheppen de voorwaarden om de Europese samenlevingen structureel te veranderen, met als fundamentele pijler de sociale staat.

We vermijden het onderwerp, maar vroeg of laat komt het toch op onze deur terecht. Het lijkt voor de hand te liggen dat het niet mogelijk zal zijn om een ​​sociale staat te behouden die zo genereus was als toen de Amerikaanse macht een van de soevereine functies van de staten vervulde, namelijk defensie. Er zullen keuzes gemaakt moeten worden die niet gemakkelijk zullen zijn. Laten we hopen dat AD en PS, althans in deze hitte van de verkiezingscampagne, niet in de verleiding komen om beloftes te doen die duidelijk onmogelijk waar te maken zijn. Want wat de verzorgingsstaat ons al biedt, kunnen we toch niet in stand houden.

Het is een illusie om te denken dat we het goed doen, want de defensie-uitgaven, tot 1,5% van het BBP, tellen niet meer mee bij de beoordeling of we aan de Brusselse begrotingsregels voldoen. Dat is politieke boekhouding waar Brussel een expert in is. Want alles moet betaald worden en zodra er uitzonderingen worden gemaakt bij het meten van tekorten, wordt de staatsschuld van belang. En dat, wat wij moeten doen, liegt niet.

We wekken hier nog steeds de illusie dat we de openbare financiën op orde hebben, vooral nadat Luís Montenegro, in de periode dat hij nog geen jaar aan de macht was, geld heeft uitgekeerd aan de verschillende bevolkingsgroepen die potentieel op de AD konden stemmen. Maar het kan zijn dat we voor een zeer onaangename verrassing komen te staan ​​als de economie in een crisis terechtkomt. Want de vraag is wanneer dat gebeurt, want het zal gebeuren. Op dit punt kijken we met verbazing naar het zeer snelle einde van de overschotten in de geconsolideerde rekeningen van de overheidsadministraties.

De reden voor deze illusie is al meerdere malen het onderwerp geweest van een waarschuwing van de gouverneur van de Bank van Portugal, Mário Centeno, de laatste keer in een interview met Jornal de Negócios. Dit interview werd gepubliceerd op de dag van de “Blackout” en kreeg daardoor minder aandacht dan nodig was. Als we allemaal naar de overheidsfinanciën kijken en ons daarbij richten op de staat, of, nauwkeuriger, op het centrale bestuur, dan zullen we zien dat we nog ver verwijderd zijn van een overschot. Volgens de gegevens die het INE naar Brussel heeft gestuurd, in het kader van de procedure bij buitensporige tekorten, had de Staat een tekort van ongeveer 4,2 miljard euro. In 2025 zal dat tekort oplopen tot 5,6 miljard euro.

Waarom spreken we dan over overschot? Omdat de Sociale Zekerheid, met een overschot van ruim vijf miljard euro, dit tekort boekhoudkundig ‘dekt’ – het geld van de Sociale Zekerheid kan immers niet worden gebruikt om de centrale administratie te financieren. Denk eens aan wat er gebeurt als de werkgelegenheid afneemt en de premies dus dalen en de werkloosheidsuitkeringen stijgen. Wij zouden verbaasd zijn als het overschot zou verdwijnen.

Het ontbreken van een effectieve correctie van de staatsfinanciën is een probleem dat op dit moment steeds nijpender wordt, vanwege de eisen die aan de vorst worden gesteld wat betreft de defensie-uitgaven. Doen alsof we de ‘juiste rekeningen’ hebben dankzij de Sociale Zekerheid is misschien helemaal niet zo problematisch als we die door conjuncturele oorzaken, bijvoorbeeld een recessie, hebben ontdekt. Maar meer geld uitgeven aan Defensie is een structureel besluit.

Joaquim Miranda Sarmento bagatelliseerde, net als Luís Montenegro, de economische resultaten voor het eerste kwartaal – in lijn met wat bankenanalyses doen, die een volatiel jaar verwachten, maar uiteindelijk een groei van rond de 2%. Het probleem is dat de onzekerheid zo groot is dat we het eigenlijk niet weten.

Een openlijke handelsoorlog van de Verenigde Staten zal onvermijdelijk schade toebrengen aan de Europese economieën, zelfs als de vergeldingsmaatregelen uiterst slim en minimaal zijn. Naast de directe gevolgen hebben we ook te maken met indirecte gevolgen als gevolg van de handelsaanpassingen van de grootste slachtoffers van Trumps oorlog, zoals China. Een van de zorgen is de verlegging van de handel van de Verenigde Staten naar Europa, vanwege de impact die dit kan hebben op Europese bedrijven die met deze goederen concurreren, door dalende prijzen en een toenemend aanbod. Bovendien zal het uiteraard de toch al lage inflatie nog verder doen afnemen.

Er gaapt een groot gat tussen hoe we onze gemeenschap willen laten zijn en hoe deze is. Zoals altijd zijn verkiezingen een transactie: ik stem op degene die mij meer heeft gegeven of op geloofwaardige wijze heeft beloofd mij meer te geven. In Portugal ligt de nadruk al jaren op twee groepen mensen die verkiezingen willen winnen: ambtenaren en gepensioneerden. Een van de redenen voor de vergrijzing van de PS-kiezers zou kunnen zijn dat de nadruk meer op gepensioneerden en in zekere mate op ambtenaren komt te liggen.

Luís Montenegro volgde hetzelfde pad. Als we goed kijken, heeft hij het land opgedeeld in groepen kiezers, zoals hij dat tijdens de campagne blijft doen. Vervolgens heeft hij de maatregelen genomen die hen bevielen of zorgen baarden. Immigratie, een jaar geleden nog taboe, is een van de voorbeelden waarbij geld geen rol speelt, maar waarbij Chega's kiezers wel nauwgezet worden aangepakt door een van de vlaggen leeg te maken. In elf maanden tijd is Luís Montenegro erin geslaagd om aan de verkiezingen deel te nemen en het is verbazingwekkend dat hij niet verder van de PS af staat.

De tijd en de nieuwe wereld waarin we leven, zullen ons leren hoeveel deze elf maanden durende verkiezingscampagne van de regering heeft gekost. En de verkiezingsuitslagen zullen ons vertellen hoeveel het ons nog gaat kosten, als 18 mei dezelfde machtsverhoudingen oplevert. In de moeilijke tijden waarin we leven, draagt ​​wat ons overkomt, net als wat ons de afgelopen tien jaar is overkomen, helemaal niet bij aan de ontwikkeling van het land. Er wordt vaak gezegd dat niemand verkiezingen wint met de waarheid. Het probleem is dat de onwaarheid, de illusie dat ons dankzij een genereuze staat gemakkelijke welvaart te wachten staat, op dit moment duurder zou kunnen uitpakken.