Het is noodzakelijk om deel te nemen aan de democratie

Als de volksvertegenwoordigers elkaar niet kunnen verstaan, is het aan het volk om hierover een beslissing te nemen. Verkiezingen zijn niet overbodig en ze zijn ook niet alleen maar nuttig als ze andere resultaten opleveren.
“Het belangrijkste politieke ambt is dat van de gewone burger.” Louis D. Brandeis, rechter van het Hooggerechtshof, rechter (1916 tot 1939).
Hoewel ik de dag van bezinning als een anachronisme beschouw, zal ik deze respecteren en alleen een beroep doen op de stemming, en dan met name op de geldig uitgesproken stem, zonder aan te geven op wie ik ga stemmen. Mijn lezers weten al op wie ik ga stemmen.
Als de volksvertegenwoordigers elkaar niet kunnen verstaan, is het aan het volk om hierover een beslissing te nemen. Verkiezingen zijn niet overbodig en ze zijn ook niet alleen maar nuttig als ze andere resultaten opleveren. Dat was alles wat we nodig hadden! Omdat ze een uiting zijn van de volkssoevereiniteit, zijn ze altijd verdienstelijk. Zijn verkiezingen overbodig? Weet jij toevallig wat democratie is? Heb geduld!
In een representatieve democratie stemmen wij om de mensen te kiezen die voor ons over het lot van het land zullen beslissen. Als de 230 afgevaardigden er niet in slagen om tot overeenstemming te komen, is het aan het volk om een besluit te nemen. Verkiezingen zijn dus nooit overbodig en de kosten die ermee gepaard gaan, zijn ook niet van belang. Soevereine legitimiteit berust op het laagste niveau van volksvertegenwoordiging. Het volk heeft het laatste woord.
Al tientallen jaren schrijf en spreek ik over het belang van burgerparticipatie in de democratie. Ik herhaal dit nog maar eens, en verwijs hierbij opnieuw naar ideeën over burgerparticipatie, deelname aan verkiezingen, het belang van een geldige stem en de druk en controle van burgers.
Burgerparticipatie
Participatie is inherent aan democratie. Ik zeg meer. Het is een vereiste! Dat is altijd zo geweest. Dat was al het geval in Griekenland in de 5e eeuw voor Christus, waar iedere burger die zich niet met politiek bemoeide, werd gecensureerd of erger. Pericles bracht in zijn grafrede het volgende tot uitdrukking: “Wij beschouwen de burger die zich vreemd of onverschillig toont voor de politiek als nutteloos voor de samenleving en de Republiek” (Thucydides, boek II, hoofdstuk VI). Ongetwijfeld heeft dit idee in de loop van de tijd andere vormen aangenomen, maar het heeft nooit zijn betekenis verloren: zonder participatie geen democratie.
Het begrip participatie is inherent aan democratie. Alle vormen van democratie zijn participatief. Sommige meer dan andere, afhankelijk van de regering en het kiesstelsel, maar ze zijn allemaal participatief. Wat wel verschilt, is de mate van autonomie en de mate van vertegenwoordiging, zowel van de gekozenen als van de kiezers. Nauw verbonden met het begrip politieke rechten veronderstelt burgerschap de deelname van burgers, direct of indirect, aan het openbare en politieke leven van het land, door het kiezen of gekozen worden voor staatsorganen.
Verkiezingsdeelname
De Portugezen lijken zich er niet van bewust te zijn dat stemmen de ultieme vorm van participatie is. Maar omdat het een directe impact heeft op het bestuur van het land, is het ook de meest ingrijpende. In de context van de politiek is het, als uiting van gelijke kansen, een fundamentele vorm van participatie.
In Portugal is stemmen niet verplicht. En heel goed! Omdat het een verlangen veronderstelt – en geen verplichting – naar deelname van burgers aan het openbare leven van de staat. Omdat stemmen een uiting is van een wil, mag het geen inbreuk vormen op de individuele wil. Of men het nu leuk vindt of niet, het kan zijn dat burgers helemaal niet willen deelnemen aan het politieke systeem. En u moet dit voorrecht behouden, ook al geeft u hiermee al uw rechten (en plichten) op en laat u derden over uw toekomst beslissen.
Het is echter de onthouding die het beste voorbeeld is van de optie om niet deel te nemen. Wie zich onthoudt, brengt geen proteststem uit. Hij protesteert uiteindelijk. Maar hij stemt niet. Wat is nu het verschil tussen onthouding en een blanco en/of ongeldige stem? Mensen die blanco of ongeldig stemmen, willen wel meedoen, maar zijn niet blij met de opties die op het stembiljet staan. Mensen die zich onthouden, stemmen niet en willen ook niet deelnemen. Wat zijn de kosten als ik niet deelneem? Het is het verlies van besluitvorming in de democratie en het toestaan dat derde partijen voor ons beslissen.
Het belang van een geldige stem
Voordat ik verder ga, moet ik nog een paar dingen duidelijk maken. Wat is een geldige stem? Een geldige stem is een stem waarbij de keuze van de kiezer tot uitdrukking komt door slechts één kruisje op het stembiljet aan te brengen. Alleen dit type stemming is bepalend voor de omzetting in mandaten en telt mee voor de toekenning van overheidssubsidies.
Wat is een blanco stem? Een blanco stem is uitgebracht wanneer het stembiljet geen enkele door de kiezer aangebrachte markering bevat, overeenkomstig paragraaf 1 van artikel 98 van de Kieswet van de Vergadering van de Republiek – Wet 14/79, van 16 mei (dit criterium is van toepassing op elke stemming, met inbegrip van de Europese verkiezingen). Bij verkiezingen en referendums moet altijd een wilsverklaring worden afgelegd. Dat kan alleen door een kruisje te zetten in een van de vakjes op het stembiljet.
Zo is volgens artikel 98 van de voornoemde Wet 14/79 een blanco stemming – waarbij geen wilsverklaring is uitgesproken – niet geldig voor de vaststelling van het aantal gekozen kandidaten, aangezien deze geen invloed heeft op de berekening van het aantal stemmen en de omzetting ervan in mandaten. Ook al is het aantal blanco stemmen de meerderheid, dan is de verkiezing toch geldig, omdat er geldig uitgebrachte stemmen zijn die meetellen voor de uitslag.
Wat een ongeldige stem is, wordt op grond van artikel 98, lid 2, onder a), b) en c), van Wet 14/79 bepaald. Dit gebeurt als er meer dan één aantekening is gemaakt, bijvoorbeeld een aantekening op een kandidaat, partij of coalitie die zich heeft teruggetrokken of als er doorhalingen, tekeningen of woorden op het stembiljet staan.
Als het gaat om democratie en hun rol als burger, vertonen de Portugezen een vorm van cognitieve dissonantie: ze eisen verandering, terwijl ze dat zelf niet willen. Helaas denken de Portugezen dat de illusies die ze voorgeschoteld krijgen niet hun verantwoordelijkheid zijn. Hierdoor distantiëren ze zich steeds meer van politieke beslissingen. Dat is al heel lang zo. Ook politiek wordt al heel lang verward met partijdigheid. Zoals de regel van comfort ons kenmerkt, zal een aanzienlijk deel van ons op de bank blijven zitten en de vinger wijzen naar wie er ook op televisie komt. De Portugezen, of een aantal van hen, hebben twee dingen nodig: ten eerste moeten ze iemand de schuld geven van hun tegenslagen, en ten tweede de volgende illusionist (sommige illusionisten houden het langer vol dan anderen). Het is een opeenvolgende vorm van zelfgenoegzaamheid. Het is de makkelijkste oplossing. Het is de oplossing die het Portugese lot van ellende, armoede en verdriet in stand houdt. Het is ook de oplossing die niets verandert.
Omdat het behouden van vrijheid en/of democratie moeilijker is dan het veroveren ervan, is deze houding van “het is beter om te huilen dan om te doen” zeer gevaarlijk. Niet stemmen, of blanco stemmen of nul stemmen, is het laatste wat u moet doen. Omdat deelname echter belangrijk is, is het beter om blanco of nul te stemmen dan helemaal niet te stemmen. Hoewel het geen enkele verandering teweegbrengt, betekent blanco stemmen wel dat kiezers willen deelnemen aan de democratie. Volgens deze redenering is het beter om te stemmen door uitsluiting, dat wil zeggen om op een negatieve manier te stemmen ten gunste van het minste kwaad, dan om helemaal niet te stemmen. De optie om niet deel te nemen aan de verkiezingen, of met andere woorden, de vrijwillige verlating van de burger, hetzij door onthouding, hetzij door het uitbrengen van blanco of ongeldige stemmen, is de slechtste oplossing. Naast het feit dat het onverschilligheid jegens de democratie betekent,
Nu, als “het representatieve systeem een volmacht is die aan een bepaald aantal mannen wordt gegeven door de massa van het volk die hun belangen verdedigd willen zien en echter geen tijd hebben om ze alleen te verdedigen” (Benjamin Constant) en “regeren en wetgeving zijn zaken van rede en oordeel, niet van neiging of favoritisme” (Edmund Burke), dan is het dringend noodzakelijk om de scheiding tussen burgers en hun politieke vertegenwoordigers te beëindigen. Het is essentieel dat burgers direct contact opnemen met alle gekozen volksvertegenwoordigers om de gewenste veranderingen door te geven.
Uiteraard zijn gekozen volksvertegenwoordigers niet verplicht om te beslissen zoals wij zouden beslissen, of willen dat zij beslissen. Maar hoe meer burgers zich van politici distantiëren, hoe beter het voor de partijen is. Zij voelden zich nog steeds vrij om partijbelangen boven de belangen van het volk te stellen. Representatieve democratie vereist actieve waakzaamheid van burgers ten opzichte van hun gekozen vertegenwoordigers.
Burgerdruk en toezicht
Ik heb hierboven al aangegeven dat alle vormen van democratie participatief zijn. Sommige meer dan andere, afhankelijk van de regering en het kiesstelsel. Een van de onderwerpen die ik het vaakst voorbij zie komen, is de verandering van het kiesstelsel. Onder welke voorwaarden kan deze verandering eenvoudiger zijn? En dat hangt alleen af van een wijziging van de kieswet.
Er zal echter geen wezenlijke verandering plaatsvinden totdat de Portugezen rechtstreeks contact opnemen met hun afgevaardigden, ongeacht van welke partij ze zijn, om hen te laten weten dat ze bereid zijn het kiesstelsel te veranderen.
Een paar jaar geleden was het ondenkbaar om het kiesstelsel per partij te veranderen. Bij deze verkiezingen wordt in verschillende verkiezingsprogramma’s aandacht besteed aan het onderwerp. Het is misschien niet wat de Portugezen willen, maar het is nog steeds een uiting van een concessie. Dat is al gebeurd en er zijn al enkele concessies gedaan. En dat begon doordat binnen enkele partijen het onderwerp openlijk werd besproken en verdedigd. Het is niet vreemd dat het virus zich naar anderen heeft verspreid. Stel je nu eens voor wat er gebeurt als er constante druk is van burgers?
Persoonlijk denk ik dat het niet voldoende is om alleen het kiesstelsel te veranderen. Ook moet er gesproken worden over een verandering van het regeringssysteem. Maar dat is een onderwerp voor een ander artikel.
Wat belangrijk is, is te begrijpen dat, zoals Constant zei, “het gevaar van de moderne vrijheid is dat we, opgeslokt door het genot van onze eigen onafhankelijkheid en het nastreven van onze eigen belangen, te gemakkelijk afstand doen van ons recht om deel te nemen aan de politieke macht.”
Het is daarom van groot belang om te beseffen dat soevereiniteit alleen door het volk kan worden uitgeoefend als het actief deelneemt aan de democratie. Dus, doe mee! En stem geldig!
Wie niet wil deelnemen aan de democratie, kan het niets schelen
ECO-Economia Online