1,5 biljoen roebel aan niet-terugbetalingen: consumentenleningen hebben miljoenen Russen in gebreke gesteld

De achterstallige consumentenleningen in Rusland hebben de 1,5 biljoen roebel bereikt – het hoogste bedrag sinds 2018, meldt de Russische centrale bank. Alleen al het afgelopen jaar is het volume aan "slechte" schulden met bijna 400 miljard toegenomen, goed voor 5,7% van alle kredietverlening aan particulieren. De grootste stijging vond plaats bij leningen die eind 2023 en begin 2024 werden verstrekt – leningen tegen hoge rentes en vaak aan klanten met een onstabiel inkomen. Analisten wijzen erop dat het hier niet gaat om hypotheken van miljoenen dollars of autoleningen. De betalingen voor consumentenleningen zijn relatief laag – 10.000 tot 15.000 per maand. Maar zelfs deze bedragen zijn voor miljoenen Russen te hoog om af te lossen.

Kredietstatistieken laten opnieuw problemen zien. Dit keer in de sector van de consumentenleningen. Hun totale achterstallige betalingen in Rusland hebben de 1,5 biljoen roebel overschreden, een piek in zes jaar. En dit is geen hypotheek of autolening, maar het schijnbaar eenvoudigste en veiligste segment voor banken: leningen voor actuele behoeften: de aankoop van huishoudelijke apparaten, de renovatie van een appartement, de betaling van een bijlesdocent voor een kind... In de regel bedragen dergelijke leningen enkele honderdduizenden roebels en bedraagt de maandelijkse betaling enkele tienduizenden roebels. Het lijkt erop dat alles beschikbaar is voor werkende mensen met een stabiel inkomen. Maar juist hier, bij "consumentenleningen", zijn de achterstallige betalingen enorm gestegen. Ongeveer elke twintigste roebel die als lening aan particulieren wordt verstrekt, wordt niet meer op tijd terugbetaald.

De paradox is dat de schuldgroei precies begon toen leningen duurder werden en banken voorzichtiger werden. Leningen die eind 2023 en begin 2024 werden verstrekt, waren vanaf het begin riskant: de belangrijkste rente steeg, de rente op leningen schoot omhoog, maar mensen bleven lenen. Sommigen deden het om oude schulden af te lossen, anderen om de betaaldag te halen. Nu is het tijd om af te betalen, wat veel mensen zich niet kunnen veroorloven. Igor Rastorguev, vooraanstaand analist bij AMarkets, noemt wat er gebeurt een indicator van toenemende financiële druk op huishoudens. Zijn diagnose is als volgt: de schulden van mensen stapelden zich op, maar hun financiële vangnet niet.

Het probleem zit echter niet alleen in de hoge bankrentes. Rastorguev benadrukt: burgers hebben niet genoeg reëel inkomen, leningen worden niet afgesloten voor ontwikkeling, maar om de gebruikelijke levensstandaard te behouden, en soms zelfs om te overleven. En vaak zelfs in omstandigheden waarin alle gebruikelijke kredietmogelijkheden gesloten zijn. Zelfs microkredieten of dubieuze regelingen worden gebruikt. Denis Astafyev, manager van het fintechplatform SharesPro, legt uit: de verkrappende maatregelen van de Centrale Bank volgden "na" - toen klanten met een hoge schuldenlast het systeem binnenstroomden, en de banken er nog niet in waren geslaagd de geldstromen te reguleren. "Velen slaagden erin om meerdere leningen tegelijk af te sluiten, soms met valse documenten", zegt hij. "Nu, wanneer er zelfs geen geld is voor minimale betalingen, gaan mensen naar de bank met een verzoek om leningen te herstructureren - en krijgen vaak een afwijzing."

Ivan Samoylenko, managing partner van B&C Agency, ziet de situatie als een gevolg van langdurige economische vervormingen. De inkomens van mensen groeien niet, de inflatie van de afgelopen jaren heeft de reserves uitgehold en banken waren 3-4 jaar geleden maar al te bereid om links en rechts leningen te verstrekken. Vandaag de dag "komt dit hen achtervolgen". En ja, destijds was het "betaalbaar geld" - tegen lage rentes en zonder strenge filters. Nu bereikt de rente van de Centrale Bank 20% en worden de eisen voor leners zo streng dat mensen zelfs "normale" leningen worden geweigerd. Het resultaat is een toestroom van klanten naar microfinancieringsinstellingen, waar alles duurder is en de risico's groter, maar geld krijgen veel gemakkelijker en sneller gaat. "Microkredieten worden voor velen de enige uitweg", geeft Samoylenko toe.

Toch kan niet worden gezegd dat de toezichthouder stilzit. De Centrale Bank heeft limieten ingevoerd voor ongedekte leningen en autoleningen, in een poging een lawine aan wanbetalingen te voorkomen. Volgens BCS blijft het reserveniveau bij banken stabiel: een dekking van 87% in de detailhandel is geen crisiscijfer. Maar zoals Evgeny Mironyuk, expert bij BCS World of Investments, opmerkt, heeft de toename van wanbetalingen nu al invloed op de kosten van nieuwe leningen. Simpel gezegd, leningen worden duurder omdat banken zich verzekeren tegen risico's.

Tot nu toe lijkt het een vicieuze cirkel. Leningen zijn de laatste "krukken" van de consumptie. Mensen lenen omdat er niet genoeg geld is. En er is niet genoeg geld - ook vanwege schulden. Met de toenemende statistieken van achterstallige betalingen slaat het systeem alarm - en steeds luider. En waar voorheen het aantal wanbetalingen bij hypotheken of autoleningen toenam, nu - bij basis-, massa-, alledaagse "consumptiegoederen". Dit is geen crisis van individuele leners, dit is een alarmerende kroniek van de toestand van de gehele consumptie-economie.