ONZ ostrzega przed polaryzacją polityczną w Kolumbii i w swoim najnowszym raporcie potępia atak na Miguela Uribe.

Misja Weryfikacyjna ONZ przedstawiła w poniedziałek swój najnowszy raport na temat procesów pokojowych w Kolumbii. Poinformowała o częściowym postępie we wdrażaniu porozumienia pokojowego z 2016 roku, ale ostrzegła również przed pogorszeniem się bezpieczeństwa w kilku regionach kraju i wzrostem polaryzacji politycznej w okresie poprzedzającym wybory.

Raport obejmuje okres od 27 marca do 26 czerwca 2025 r. i będzie ostatnim , który sporządzono pod przewodnictwem Carlosa Ruiza Massieu po jego transferze na Haiti. W raporcie podkreślono, że chociaż rząd potwierdził swoje zaangażowanie w przestrzeganie porozumienia, zwłaszcza w zakresie reformy obszarów wiejskich, nadal istnieją obawy dotyczące sytuacji bezpieczeństwa byłych bojowników i najbardziej bezbronnych społeczności w obliczu nasilających się starć między nielegalnymi grupami zbrojnymi.

Jednym z istotnych wydarzeń opisanych w raporcie za ten okres był atak z 7 czerwca na senatora i kandydata na prezydenta Miguela Uribe Turbaya, który został jednogłośnie potępiony przez różne środowiska polityczne. W związku z tym António Guterres, sekretarz generalny organizacji, wezwał do przeprowadzenia dokładnego śledztwa w celu pociągnięcia winnych do odpowiedzialności. „Incydent ten przypominał dawne akty przemocy politycznej i wzbudził obawy dotyczące gwarancji bezpieczeństwa w nadchodzącym procesie wyborczym” – czytamy w raporcie.

Guterres docenił fakt, że różni przywódcy, niezależnie od przynależności partyjnej, jednomyślnie potępili atak i podkreślili potrzebę wyeliminowania przemocy z życia politycznego. „Postęp nigdy nie jest liniowy, a poważne wyzwania pozostają” – stwierdził Sekretarz Generalny, podkreślając również potrzebę wzmocnienia ducha współpracy między aktorami politycznymi, zwłaszcza w obliczu zbliżającego się cyklu wyborczego.

Misja poinformowała również, że w ciągu tych trzech miesięcy prezydent Gustavo Petro ogłosił nabycie 577 000 hektarów ziemi na rzecz Funduszu Ziemskiego. Podkreślił jednak ograniczenia strukturalne, takie jak brak konkretnych przepisów i zasobów finansowych.

W raporcie odnotowano również wzrost napięć między władzą wykonawczą a Kongresem, zaostrzony przez propozycję przeprowadzenia referendum w sprawie reformy prawa pracy (odrzuconą przez Senat) oraz ogłoszenie prezydenta Petro o możliwości zwołania krajowego zgromadzenia konstytucyjnego.

Jeśli chodzi o reintegrację byłych bojowników, Misja informuje, że 95% sygnatariuszy zrealizowało swoje indywidualne plany. Podkreśla jednak, że zagrożenia bezpieczeństwa utrzymują się na terytoriach, na których działają nielegalne grupy zbrojne. W okresie sprawozdawczym zamordowano 10 byłych członków FARC, co daje łącznie 470 zabójstw od momentu podpisania porozumienia.

W dokumencie wspomniano również o eskalacji przemocy w Catatumbo, Cauca, Chocó, Bolívar i Antioquia – regionach dotkniętych starciami pomiędzy ELN, Centralnym Sztabem Generalnym (dysydentami Mordisco), Sztabem Generalnym Bloków i Frontów (dysydentami Calarca) oraz Klanem Zatoki Perskiej.

„Jestem głęboko zaniepokojony ciągłą przemocą, która dotyka ludność cywilną w kilku regionach Kolumbii. Szczególnie dotknięte zostały społeczności rdzenne i afrokolumbijskie, w tym dzieci rekrutowane przez grupy zbrojne, a także byli bojownicy i przywódcy społeczności” – dodał Guterres w dokumencie.

W odniesieniu do sytuacji w Catatumbo, donoszą, że w okresie od stycznia do kwietnia w związku z ofensywą ELN przeciwko 33. Frontowi przesiedlonych zostało ponad 65 000 osób. Misja analizuje również stan niepokojów wewnętrznych ogłoszony po kryzysie oraz decyzję Trybunału Konstytucyjnego o częściowym zatwierdzeniu tej deklaracji i ograniczeniu jej zakresu.

Misja, powołując się na dane Biura Koordynacji Pomocy Humanitarnej (OCHA), poinformowała również, że w okresie od 1 stycznia do 19 czerwca 2025 r. łącznie 168 300 osób ucierpiało w co najmniej 112 sytuacjach kryzysowych o charakterze humanitarnym, z czego 67 800 osób padło ofiarą masowych przymusowych przesiedleń, a 98 700 osób zostało objętych izolacją (wzrost o 5%) w 60 gminach w 15 departamentach.

„Utrzymywały się luki w pomocy z powodu braku zasobów i warunków bezpieczeństwa, które ograniczały dostęp pomocy humanitarnej, przede wszystkim z powodu gróźb i przemocy wobec personelu, starć zbrojnych oraz stosowania zbrojnych strajków i ograniczeń w przemieszczaniu się, które wpływały na prowadzone operacje” – dodali.

Powoływali się również na raport Biura Rzecznika Praw Obywatelskich, wyrażając zaniepokojenie rekrutacją dzieci. Według dokumentu, w 2024 roku odnotowano 463 przypadki, w tym 279 chłopców i 184 dziewczynki.

W odniesieniu do rozmów pokojowych, raport ostrzega, że negocjacje z ELN pozostają zawieszone, podczas gdy kontakty ze Sztabem Generalnym Bloków i Frontów wykazują pewien postęp. Jednym z nich jest ustanowienie tymczasowej strefy rozmieszczenia dla 33. Frontu w Tibú – porozumienia, które nie zostało zrealizowane z powodu prowadzonych działań rozminowujących – po miesięcznym zawieszeniu zawieszenia broni z rządem.

Misja odnotowała również postępy w rozmowach z Narodowym Komitetem Koordynacyjnym Armii Boliwariańskiej (CNEB), w ramach których zawarto porozumienia w sprawie zastąpienia 30 tys. hektarów nielegalnych upraw w Nariño i Putumayo oraz uruchomiono tymczasowe strefy osadnicze z udziałem państwa w lokalnych projektach rozwoju.

Jednym z postępów, na które zwróciła uwagę organizacja, było dostarczenie 5 kwietnia 585 ładunków wybuchowych przez grupę Comuneros del Sur – dysydenta ELN – Armii Narodowej w ramach pierwszej fazy procesu rozbrojeniowego uzgodnionego z rządem w 2024 roku. Ponadto podpisano umowy dotyczące zastąpienia 5000 hektarów nielegalnych upraw, poszukiwania osób zaginionych i utworzenia okręgu górniczego w Nariño.

W swoim przemówieniu końcowym Guterres docenił determinację narodu kolumbijskiego w dążeniu do utrwalenia trwałego pokoju, ostrzegając jednocześnie przed utrzymującymi się przeszkodami strukturalnymi, takimi jak zmiany w kluczowych podmiotach, oraz pilnymi wyzwaniami, zwłaszcza w obszarach bezpieczeństwa i finansowania.

Guterres zauważył, że obecnej administracji pozostał nieco ponad rok urzędowania i dlatego wezwał ją do wykorzystania tego czasu na przyspieszenie wdrażania. W rzeczywistości jednym z punktów, na które kładł największy nacisk, było wezwanie do zapewnienia odpowiedniego i stabilnego finansowania w celu wypełnienia warunków umowy. Ostrzegł, że bez wystarczających zasobów projekty mogą napotkać opóźnienia lub komplikacje, które podważą zaufanie między stronami i uniemożliwią dalszy postęp.

Guterres podkreślił również, podobnie jak trzy miesiące temu, że dialog z grupami zbrojnymi musi pozostać kluczowym narzędziem walki z przemocą, pod warunkiem, że wykażą one zaangażowanie na rzecz pokoju. W tym kontekście podkreślił, że procesy te muszą koncentrować się na konkretnych rezultatach dla społeczności lokalnych i ostatecznym rozwiązaniu konfliktów.

Na koniec podkreślił wartość międzynarodowego wsparcia dla kolumbijskiego procesu pokojowego i pochwalił rolę Misji Weryfikacyjnej, której obecność na miejscu, jak podkreślił, przyczynia się do budowania zaufania, naświetlania wyzwań i ułatwiania rozwiązywania problemów. „Pragnę wyrazić wdzięczność Specjalnemu Przedstawicielowi i całemu personelowi Misji Weryfikacyjnej oraz członkom systemu Narodów Zjednoczonych za ich nieustające wysiłki na rzecz wspierania trwałego pokoju i stabilności w Kolumbii” – podsumował.

W okresie objętym sprawozdaniem Misja Weryfikacyjna i zespół ONZ w Kolumbii wspierały również inicjatywy na rzecz budowania pokoju. Raport wskazuje, że wdrożono pięć nowych projektów prowadzonych przez organizacje społeczeństwa obywatelskiego, co stanowi uzupełnienie dwunastu projektów zainicjowanych już w 2024 roku.

Dodali również, że siedem dodatkowych projektów promowano za pośrednictwem Mechanizmu Natychmiastowej Reakcji Funduszu Budowania Pokoju, skupiając się na wzmocnieniu uczestnictwa obywateli i rozwoju lokalnego w ramach dialogów z EMBF (Funduszem Rozwoju Gospodarczego i Społecznego), Wspólnotą Gminną Południa (Comuneros del Sur) oraz procesami społeczno-prawnymi w Buenaventura i Medellín.

W kontekście postępowania i dyscypliny Misja poinformowała, że nadal czyni postępy w realizacji swojej strategii zapobiegania wykorzystywaniu i nadużyciom seksualnym, wdrażając zewnętrzne kampanie komunikacyjne na temat polityki zerowej tolerancji ONZ, szkolenia wstępne oraz wizyty mające na celu ocenę ryzyka.

Kwartalny raport zostanie przedstawiony 15 członkom Rady Bezpieczeństwa w piątek 18-go o godzinie 9:00 (czasu kolumbijskiego) w Nowym Jorku.

CAMILO A. CASTILLORedaktor politycznyX: (@camiloandres894)