Göç | Sınır dışı etme gözaltına alma norm haline geliyor

Menşe ülkelerine veya bir AB üye devletine "geri gönderilecek" yabancıların uygun şekilde gözaltına alınması başlı başına bir bilimdir. Sonuçta, suç işlememiş kişileri hapse atmak son çaredir. Özgürlük temel bir haktır ve sınır dışı etme gözaltısı yalnızca suç işlememiş bireyler için geçerlidir.

Hamburg Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nden Hannah Franz, yakın geçmişte sınır dışı edilmek üzere gözaltına alınma ile sınır dışı edilme sayılarının gelişimini analiz etti. Bulgularına göre, gözaltı sayısı 2021 ile 2024 yılları arasında yaklaşık %63 artarak 3.800'den 6.200'e yükseldi. Bununla birlikte, sınır dışı edilme sayısı ile gözaltı sayısı arasında doğrudan bir ilişki bulunmuyor. Dahası, gözaltında tutulma vakalarının yalnızca beşte dördü sınır dışı edildi.

Franz, Pazartesi günü Medya Hizmetleri Entegrasyonu tarafından görevlendirilen uzman raporunun sunumu sırasında, kaç suçlunun hapishanelerden sınır dışı edildiğinin belirlenmesinin mümkün olmadığını söyledi.

Makalesinde, son on yılda göç, iltica ve ikamet yasalarında yapılan ve ülkeyi terk etmesi gereken kişilerin gözaltına alınmasını kolaylaştırmayı amaçlayan altı yasal değişikliği de analiz etti. Bu değişikliklerin en sonuncusu, iktidar koalisyonu tarafından 2024 yılında kabul edilen " Geri Dönüşleri İyileştirme Yasası "ydı. O dönemde, İkamet Yasası'na ek gözaltı gerekçeleri eklendi ve Dublin transfer gözaltısı adı verilen uygulama kapsamında firar riskini belirleme kriterleri genişletildi. Bu gözaltı, bir kişinin iltica başvurusunu işlemekten başka bir AB ülkesi sorumluysa emredilebilir. Altı ila on iki hafta sürebilir.

"Bir kişinin ülkeyi terk etme isteğini zorlamak amacıyla sınır dışı edilmek üzere gözaltına alınması emredilemez."

Hannah Franz, Hamburg Üniversitesi Hukuk Fakültesi

Buna karşılık, sınır dışı öncesi gözaltı, planlı bir sınır dışı işleminin gerçekleştirilmesini sağlamak için yalnızca kısa bir süre için verilebilir. Genellikle en fazla 28 günle sınırlıdır. En uzun gözaltı süresi, önleyici gözaltı olarak adlandırılan gözaltıdır. Bu gözaltı, kaçma riski durumlarında ve yasadışı giriş sonrasında uygulanabilir. Artık altı aya kadar ve bir buçuk yıla kadar uzatılabilir. Buna karşılık, "geri dönüş gözaltısı" en fazla üç gün sürebilir. Bu gözaltı, sınır bölgelerinde, yasadışı sınır geçişi sırasında yakalanan kişilere uygulanır.

Franz, Federal Anayasa Mahkemesi'nin, gözaltına alınmadan önce neredeyse her zaman bir yargı kararının gerekli olduğunu açıklığa kavuşturan son kararını hatırlattı. Dahası, gözaltına alma kararının "ülkeyi terk etmeye zorlamak" amacıyla asla verilemeyeceği belirtildi.

Medya Hizmetleri Entegrasyonu, basın toplantısına sınır dışı etme ve "gönüllü ayrılmalar" konusundaki pratik deneyimlerini aktaran iki uzmanı da davet etti. Berlin Eyalet Göçmenlik Bürosu Müdürü Engelhard Mazanke, başkentte oturma izni olmayan kişilerin büyük çoğunluğunun "gönüllü olarak" ayrılmaya ikna edildiğini vurguladı. Mazanke, yalnızca sınır dışı edilmeyi bekleyen gözaltının değil, sınır dışı etmenin de son çare olması gerektiğini vurguladı.

Gönüllü ayrılışın avantajı, daha sonra, örneğin kalifiye işçi göç programı kapsamında yeniden girişin daha kolay olmasıdır. Buna karşılık, sınır dışı etme genellikle uzun süreli bir giriş yasağıyla sonuçlanır. Mazanke'ye göre, bu yıl Berlin'den bugüne kadar 1.700 sınır dışı gerçekleştirildi. Bunlara karşılık 15.000 gönüllü ayrılış gerçekleşti.

Mazanke'ye göre, Berlin'de şu anda sınır dışı edilenler için ondan az gözaltı merkezi bulunuyor. Ancak kurum başkanı, sınır dışı edilecek kişiler için pasaportu yoksa, gözaltı kapasitesinin planlanan genişletilmesinin pek işe yaramayacağını vurguladı.

Karlsruhe Bölge Konseyi'nin Pforzheim'daki sınır dışı gözaltı merkezinden sorumlu Franca Röll, diğer hususların yanı sıra, burada her zaman "son çare ilkesi"nin gözetildiğini belirtti. Pforzheim'daki gözaltının "mümkün olan en kısa süre" ile sınırlı olduğunu ve 2024 yılında ortalama 23 gün süreceğini belirtti. Ayrıca, küçük çocuklu ailelerin gözaltına alınmadığını vurguladı. Gözaltına alınanlar arasında, devlet çalışanlarına karşı "göze batan veya saldırgan" davranan veya daha önceki bir sınır dışı girişiminde "küstahça davrandığı" kanıtlanmış kişiler de yer alıyor.

İçişleri Bakanlığı'nın, Sol Parti parlamento grubunun soru önergesi üzerine ekim ayı sonunda açıkladığı bilgiye göre, 2025'in ilk üç çeyreğinde sınır dışı edilenlerin sayısı, bir önceki yılın aynı dönemine göre beşte bir oranında artarak 17 bin 651'e yükseldi.