Alberto Blanco, elli yıllık bir çalışmanın ardından Tao Te Ching'in çevirisini sunuyor.

Melek Vargas

La Jornada Gazetesi, 10 Ağustos 2025 Pazar, s. 2

Şair Alberto Blanco, sohbeti bitirirken gülerek , "Hayatınızı karmaşıklaştırmak oldukça kolaydır ," diyor. Bu ifade, felsefi Taoizm'in klasik kitaplarından biri olan ve Meksikalı şairin yakın zamanda orijinal dili olan Çinceden doğrudan İspanyolcaya çevirdiği Tao Te Ching'in bilgece paradokslarını örneklemek için bir göz kırpma niteliğinde.

Şiir ve çeviri çalışmalarıyla tanınan deneme yazarı, müzisyen ve görsel sanatçı (Meksiko, 1951), bilge Lao-Tse'ye atfedilen 2.500 yıllık bu kadim eserin 81 bölümünü veya şiirini çözmek için yaklaşık elli yılını harcadı.

Fondo de Cultura Económica (FCE) sayesinde artık kamuoyuna açık olan eser, markanın felsefe editörü Manuel Betancourt ve editöryal çalışmalardan doğrudan sorumlu Juan Carlos Rodríguez tarafından özenle hazırlanmış bir edisyonla Tezontle koleksiyonunda yayınlanmıştır. Ayrıca, yazarın kendi çektiği bir dizi siyah beyaz fotoğraf da yer almaktadır.

Tao Te Ching, 25 asırlık varoluşu boyunca, felsefi bir metin, kadim bir bilgelik kitabı, etik ve siyaset el kitabı ve şiir kitabı olarak kabul edilmiş olmasına rağmen, Alberto Blanco'yu en çok etkileyen şey, bu eserle çok genç yaşta karşılaştığından beri, bu son boyut olmuştur.

Benim için bu bir şiir koleksiyonu, ya da büyük bir felsefi, metafizik, fiziksel, etik şiir. Birçok boyutu var ama şiirden bahsettiğimizi gözden kaçırmıyorum , diyor bu çeviriyi neden yaptığını sorarken.

"Şiiri severim. Hayatımı birçok yönden şiire adadım ve bunu bir şiir kitabı olarak görüyorum; ancak şiirle sınırlı değil, her zaman mevcut. Bu yüzden, metnin orijinal anlamına ve ruhuna ihanet etmeden, sevdiğim şiirler olarak çevriliyor ," diye vurguluyor bir röportajında.

Bu, müzik, görsel sanatlar, denemeler, çeviriler, şiirler veya başka herhangi bir şey olsun, yazdığım ve yaptığım her şeyde benim için çok önemli bir şey: Hastane ortamını, misafirperver bir tavrı paylaşmayı gerçekten seviyorum.

Çevirmen , Tao Te Ching'in bir bilgelik kitabı olmasının yanı sıra, güçlüler için bir öğüt kitabı olduğunu ve diğer şeylerin yanı sıra, dünyayı iyileştirmeye çalışmanın onu mahvetmek anlamına geldiğini onlara göstermeye çalıştığını vurguluyor.

Düzeltebileceğinizi düşünüyorsanız, net bir şekilde görmüyorsunuz demektir. Bu, sayısız kez kanıtlanmış bir şey. Kaç devrim yaşandı? Milyonlarca insan bir şeylerin değişmesi için ölüyor, peki yeni insan, yeni toplum, yeni dünya nerede? Bundan başka dünya yok.

Bu eserde öne çıkan bir diğer husus ise mizah anlayışıdır. Eser, paradokslara, saçma gibi görünen ama derinlemesine düşünüldüğünde doğru veya mantıklı olabilecek ifadelere veya durumlara dayanmaktadır.

Paradokslar gülümsetir: En yumuşak şey en sert şeyi yok eder, bir damla su bir taşı ikiye bölebilir; ya da tüm metindeki en keskin paradoks: Genç olmak istiyorsan yaşlan .

Alberto Blanco'ya göre Tao Te Ching baştan sona bir paradokstur: "İlk şiirinde 'Söylenebilen Tao, gerçek Tao değildir' der, bu radikal bir paradokstur ve Alberto Blanco bununla kartlarını en başından masaya koymaktadır: Tao hakkında konuşan bu sözler Tao değildir."

Bu özelliğin, kendi tanımıyla Doğu bilgeliğinin büyük kitaplarında ortak olduğunu vurguluyor; çünkü bu metinlere felsefe denilemez. Doğu felsefesi hakkında çok konuşuluyor, ama bana göre böyle bir şey yok ya da belki de yakın zamanda var oldu. Bunlar bilgelik metinleridir; Batı'da felsefe olarak anladığımız gibi, terimlerin, kategorilerin ve çelişkilerin sonu gelmez tartışmaları değil .

▲ Şair Alberto Blanco, Eylül 2024'te La Jornada ile röportaj sırasında. Fotoğraf: Pablo Ramos

Doğu bilgeliğinin büyük kitaplarının - Tao Te Ching , Dhammapada veya Bhagavad Gita gibi - okuyucuyu en başından itibaren, özün sayfalarda olmadığı, kelimelerin yetersiz olduğu, önemli olanın eylemde bulunmak, yaşamak ve uygulamaya koymak olduğu konusunda uyardığını açıklıyor.

Hiçbir şey yapmadan bir şeyler yapmak

Bu bağlamda, bu Çince eserin 81. sayısının son şiiri veya bölümünde şöyle yazıldığını vurgular: Bilgi insanının Taosu, bir şey yapmadan bir şey yapmaktır ; bu, birçok şekilde anlaşılabilen temel bir kavramdır, ancak önemli olanın onu pratiğe dökmek olduğunu tekrar vurgular.

Bu anlamda, iyi bir ilkenin, işleri psikolojik çaba harcamadan, yani direnç, sürtüşme veya iç tartışma olmadan yapmak ve her şeyin basit bir şekilde ilerlemesine izin vermek olduğunu kabul eder.

Ancak insanların büyük çoğunluğu böyle davranmaz; bunu bir sonuç elde etme arzusuyla yaparlar ve eğer sonuç gerçekleşirse mutlu olurlar; sonuç gerçekleşmezse öfkelenirler, kafaları karışır veya depresyona girerler , diye belirtiyor şair.

İnsanların büyük çoğunluğu yapmak istemedikleri şeyleri yapmaya o kadar alışmış ki, sürekli ödül arıyor ve talep ediyor. Bunlardan ilki para. Ne yazık ki milyonlarca insan için iş bir lanet, yapmak istemedikleri ama başka alternatifleri olmadığını düşündükleri için yapmak zorunda kaldıkları bir şey .

Ona göre, insanlar sadece doğaları onları o yöne yönlendirdiği ve yaptıkları işi sevdikleri için basit ve sade bir şekilde hareket etselerdi, her şey çok farklı olurdu. Bu zaten bir ödüldür; daha fazlasına gerek yok .

En iyi örnek doğadır, diye açıklıyor. " Tao Te Ching'in sürekli doğadan örnekler vermesinin nedeni budur: Güneş herkes için doğar, ayrım yapmaz, ışığını sadece iyilere vermez ve insanlar onu alkışlamadığında öfkelenmez."

Alberto Blanco, 74 yıllık hayatının 50 yılını adadığı bir çalışma olmasına rağmen, bu çevirinin bir yaşam projesi olduğunu reddediyor. Hatta hiçbir eserinin bu çerçevede tasarlanmadığını da açıkça belirtiyor.

Sanatçılar ve yazarlar arasında projelerden bahsetmek çok yaygındır, ama ben hiçbir zaman bir projeye dahil olmuyorum; sadece çalışıyorum. Kandinsky'nin (Rus ressam) içsel ihtiyaç veya kendi doğam dediği şeyi her zaman takip ettim , diye açıklıyor.

Meksika'da bu, canım ne isterse onu yapmak anlamına gelebilir, ama bu canım ne isterse onu yapmak anlamına gelmez, çünkü dikkatli olun, cehenneme düşmek çok kolaydır.

Sonuç olarak, Tao Te Ching'in bu çevirisiyle bir rüyanın gerçekleştiğini açıklıyor: Bu eseri ve yıllar önce çevirdiği Dhammapada versiyonunu "birlikte, oldukları gibi, aynı yöne işaret eden, tıpkı bir tren yolunun rayları gibi, sonsuzlukta bir araya gelen iki ikiz kitap olarak" yayınlamak.

"Üç yıl boyunca Çince öğrendiğim için, ilk kitapla birlikte doğrudan Çince'den çevirme isteği doğdu ve bu yüzden bu kadar uzun sürdü. Dhammapada (aynı zamanda FCE tarafından yayımlanan) doğrudan bir çeviri değil, kaybolmuş bir dil olan Pali dilinde yazıldığı için İngilizce'den bir çeviridir."

▲ Tsotsil şairleri Ruperta Bautista ve Zapotec şairi Irma Pineda, dün Cenart'ın Blas Galindo Oditoryumu'nda düzenlenen Ulusal Yerli Diller Fuarı'na katıldı. Fotoğraf: María Luisa Severiano

Melek Vargas

La Jornada Gazetesi, 10 Ağustos 2025 Pazar, s. 3

Yerli halkların sözleri saf bir şiirdir. Bu, direnişin kalbinde atan, aynı zamanda günlük yaşamın kutlanmasında da yankılanan atalarımızın müziğidir. Ulusal Sanat Merkezi'nin (Cenart) Blas Galindo Salonu, dün "Yaşayan Sesler " konseriyle zamanın ötesine geçen seslerin ve tınıların merkezi haline geldi.

Bu canlı oturum, Ulusal Yerli Diller Enstitüsü tarafından düzenlenen dokuzuncu Yerli Diller Fuarı'nın (FLIN) bir parçası olarak ve dün Meksika'da Dünya Yerli Halkları Günü dolayısıyla düzenlenen anma etkinlikleri kapsamında gerçekleşti.

Birkaç saat boyunca bir araya gelen Zapotek ve Tsotsil konuşan şairler Irma Pineda Santiago ve Ruperta Bautista, önce kendi ana dillerinde, sonra da İspanyolca şiirlerini okuyarak şiirlerini büyü gibi ördüler.

Bu arada geleneksel Purépecha orkestrası Axuni, sones, chilenas, toritos ve geleneksel ve çağdaş dans parçalarından oluşan müziksel bir sunumla sahneyi ritim ve neşeyle doldurdu.

Beni ölürken görmeyeceksin./ Yol kenarındaki çalıların arasında saklı bir tohum olacak/ Bu topraklara geri dönecek/ Ve geleceği ekecek , diye tekrarladı Irma Pineda, dinlendiğini bilen birinin ritmiyle.

Zapotek ve İspanyolca arasında bir köprü olan derin, coşkulu sesi, mahremiyeti açığa çıkaran şiirlerinde yankılanıyordu: Sabahın erken saatlerindeki yalnızlığın nasıl yarı uykulu göz kapakları gibi ağırlaştığını ya da sevilen birinin yokluğunun nasıl boğazda tutulan bir nehre dönüştüğünü anlatıyordu.

Ama annesinin yıldızların dilini çözmesine, yemeklerinde sarımsak kullanmasına ve regl döneminde limondan uzak durmasına yardım ettiğini açıkladığında, bir kınama çığlığıyla da ayağa kalktılar: "Ama anneme hiç sormadım / hayat nasıl geçiyor / askerler kocayı aldığında. / İnsan her günle nasıl yüzleşiyor / her adımda ayaklarının dibinde belirsizlik varken / Çocuklarına hangi kelimelerle anlatıyor / 'kayıp kişi'nin ne olduğunu."

Öte yandan Ruperta Bautista'nın sözleri daha karanlık ama gerekli bir alanı katediyor, Suikastçılar şiirinde yaptığı gibi, sırtımızı dönmememiz gereken insanlığın o kısmına isim veriyor: Rüzgarı hapsediyorlar, /kanlı bir yolda kör ediyorlar / suikastçılar her adımı boğuyorlar /geçen ve tökezleyen. /Düşünceleri yakıyorlar. /Ölümü kışkırtıyorlar, /düşleri labirentlere hapsediyorlar /ve onları öldürüyorlar. /Güneşin şarkısı kanlı ölüyor .

Seyirci, bir dili yüreğinin derinliklerinde hissetmek için onu anlamanın gerekmediğini keşfetti. Yerli halkların seslerindeki müzikalite baştan çıkarıcı ve büyüleyici; hem atadan kalma hem de çağdaş olanı, hisler ve duygularla yorumlanan bir ortak dil içeriyor.

Yaklaşık bir saat sonra sıra, 1920'ler ve 1950'lerin kadim Purépecha orkestralarının formatlarını ve karma enstrümanlarını yeniden canlandırmayı amaçlayan, Pátzcuaro Gölü bölgesinden bir proje olan Axuni'ye geldi. Çeşitli topluluklardan dokuz müzisyenden oluşan grubun amacı, bu kadim Mikoaca halkının müziğini ve kültürünü yaymak.

Festival ruhunun odayı doldurduğu ve seyircileri, koltuklarında oturuyor olsalar bile, dans etmeye teşvik ettiği 60 dakika daha vardı. Corpus Christi festivalinden Şili abajeños geleneksel dans parçaları veya göç hakkında hem acı dolu hem de dans edilebilir bir şarkı olan Adiós California gibi daha çağdaş bir şey, seyircilerin coşkusuna eşlik ederek, seansın sonunda daha da yüksek sesle haykırdılar.

Dokuzuncu Ulusal Yerli Diller Fuarı, bugün ülkenin başkentindeki çeşitli mekanlarda düzenlenecek etkinliklerle sona erecek. Daha fazla bilgiye inali.gob.mx adresinden ulaşabilirsiniz.

Editör Ekibinden

La Jornada Gazetesi, 10 Ağustos 2025 Pazar, s. 4

Dün, Meksiko'da yerli halkların tanınması ve kutlanması için özel bir gündü.

Çeşitli etkinlikler arasında en önemlisi, yetkililerin, toplum temsilcilerinin, akademisyenlerin ve aktivistlerin kültür ve kolektif hakların savunulması için mesajlar paylaşmak üzere bir araya geldiği Los Pinos Kültür Kompleksi'nin Adolfo López Mateos Salonu'nda gerçekleşti.

Federal Kültür Bakanı Claudia Curiel de Icaza, bakanlığının başından itibaren Ulusal Yerli Halklar Enstitüsü'nün (INPI) çalışmalarına katıldığını hatırlattı.

Birkaç ay önce iki kurum arasında ilk işbirliği anlaşmasının imzalandığını, adalet planları, Balsas Havzası'ndaki zanaatkarlara destek ve ülke genelinde 12 yerli topluluk ve 69 topluluktan 4.000'den fazla çocuğu bir araya getirecek yaratıcı atölyelerin oluşturulması etrafında halihazırda var olan ilişkinin resmileştirildiğini belirtti.

Ayrıca, bu yıl Başkan Claudia Sheinbaum'un Popüler Kültürler Genel Müdürlüğü'nün statüsünü yükselterek, antropolog Diego Prieto başkanlığındaki Yaşayan Kültürler, Somut Olmayan Miras ve Kültürlerarasılık Birimi'ne dönüştürdüğünü vurguladı. Bu dönüşüm , vizyonu yeniliyor, kapsamını genişletiyor ve müdürlüğün orijinal bölgesel çalışmalarına devam etmesini sağlıyor .

Curiel de Icaza, yerli halkların kolektif haklarını savundu ve onların kültürel mirasının intihal edilmesini ve kötüye kullanılmasını kınadı.

Başkasına ait bir kaynağı sömürmenin hiçbir değeri yoktur; ne bir saygı, ne bir ilham, ne de bir övgü.

Asıl saygı, haklarını kabul edip buna göre hareket etmek, talep etmek, talep etmek ve diyalog kurmaktır. İntihal yapanlar bunu, hâlâ yapabileceklerine, ekonomik gücün halkın sesinden daha büyük olduğuna inandıkları için yapıyorlar ve bu ülkede halk 2018'den beri güçlü bir şekilde konuştu, bu yüzden burada bunu yapmak mümkün değil.

9 Ağustos'un, yerli halkların kültürel ifadelerinin geliştirilmesi ve korunmasına yönelik taahhütleri yeniden teyit etmek ve kültürel hakların iki yönlü bir süreç olduğunu hatırlamak için bir fırsat olduğunu vurguladı: Bunlar yaratıcı özgürlük, ifade özgürlüğü, yaratma ve kabul etme hakkıdır. Hiçbir hak savunulamaz veya parçalanamaz ve bu tanınma olmadan kültür, ölü bir metindir .

Konuşmasının sonunda, Meksika kültürlerine kapılarını açan, kapılarını her zaman açık tutacak ve mutfağında yanan bir ocak bulunduracak bu mekana hoş geldiniz deme fırsatı verdikleri için herkese teşekkür etti.

Ayrıca herkesi, 9-31 Ağustos tarihleri arasında, ülkenin kimliğinin ve kültürünün önemli bir parçası olan Afro-Amerikan ve yerli kökleri onurlandırmaya ve vurgulamaya adanmış bir alan olan Palacio de Bellas Artes'te gerçekleşecek olan ilk Siyah Dans Festivali'ne davet etti.

Wixaritari kardeşlere saygı duruşu

Anma töreninde, Wixaritari kardeşler Antonio Carrillo González ve Yuniur Vázquez Rosalio'nun ölümlerinin birinci yıldönümü dolayısıyla geleneksel bir tören ve anma töreni düzenlendi.

Yerli halkları savunma çağrısına katılan diğer sesler arasında Ulusal Yerli Halklar Enstitüsü (INPI) müdürü Adelfo Regino Montes, Ulusal Ayrımcılığı Önleme Konseyi başkanı Claudia Olivia Morales Reza, INPI'de Kültürel Miras ve Yerli Eğitimi genel koordinatörü Gustavo Torres Cisneros ve Yerli ve Afro-Meksika Halklarının Haklarına İlişkin Genel Hukuk Teknik Danışma Komitesi üyesi akademisyen Héctor Díaz-Polanco yer aldı.