Cumhurbaşkanlığı seçimlerine ilişkin kısıtlamanın sona ermesine bir gün kala anket yasasıyla ilgili şüpheler devam ediyor

Bu Cumartesi, "anketlerin hazırlanması, yayınlanması ve yayılmasına ilişkin tedbirleri belirleyen ve diğer hükümleri belirleyen" 2025 tarihli 2494 sayılı Kanun ile getirilen anket yayınlama yasağının sona erdiği gün. Ancak anket şirketleri, hukuki belirsizliğin bunu yapmak için çok büyük olduğunu iddia ederek istatistiksel çalışmalarını henüz medya aracılığıyla yayınlamayacaklarını açıkladılar. Guarumo anket şirketinin kurucusu Víctor Muñoz, "Şüpheler devam ediyor ve anket yayınlamaya başlayıp başlamayacağımızı bilmiyoruz," diye uyardı.

Temsilciler Meclisi ve Senato tarafından oybirliğiyle kabul edilen ve Anayasa Mahkemesi'nde tamamı veya bazı maddelerinin anayasaya aykırılığı yönünde 8 dava açılmış olan maddelerin bütünüyle arasındaki farklılıkların ötesinde, kamuoyu araştırma şirketleri, oy kullanma niyeti anketlerinin yayınlanmasına ilişkin kısıtlamanın sona ermesinden önce hazır olması gereken birçok noktada seçim yetkililerinin uyumsuzluğuna dikkat çekti.

Eleştirilerin başlıca hedefi, Ulusal Seçim Kurulu (MYK) ve kendisine verilen iki görevi, yani 'Siyasi ve Seçim Kamuoyu Araştırmaları Teknik ve Denetim Komisyonu'nu kurma ve 1996/23 ve 1997/50 sayılı kararları güncelleme görevlerini yerine getirmemesi olmuştur.

Komisyon, yasaya uyumu incelemekten sorumlu olacak ve Ulusal Seçim Konseyi'ne (CNE) "siyasi kamuoyu yoklamaları ve araştırmalarını düzenleme, izleme ve denetleme" rolü konusunda tavsiyelerde bulunacak. Kongre tarafından onaylanan metne göre, komisyon yasanın yürürlüğe girmesinden itibaren iki ay içinde kurulacak ve istatistik alanında mesleki derecelere sahip beş üyeden oluşacak. İlk grup, akredite ve yüksek kaliteli istatistik programları sunan üniversiteler tarafından sunulan adaylar arasından seçilecek.

25 Eylül'den önce hazır olması beklenmesine rağmen Komisyon henüz kurulmadığı için, yasaya uyumu yakından izleyecek resmi bir organ bulunmuyor. Ayrıca Muñoz, komisyon olmadan kararın güncellenemeyeceği, çünkü herhangi bir değişikliğin uzmanların tavsiyelerine dayanması gerektiği konusunda uyardı.

Ulusal Seçim Konseyi (CNE) Başkanı Cristián Quiroz, EL TIEMPO'ya yaptığı açıklamada, komisyonun kuruluş sürecinin ilerlediğini söyledi. 25 Eylül'den önce hazır olması beklenirken, gecikmenin yetkili üniversitelerin (sadece üçü yasal gereklilikleri karşılıyor) komisyon üyelerini seçmek için gerekli profilleri sunmada yavaş davranmalarından kaynaklandığını açıkladı.

Seçim sürecinin geçen Perşembe öğleden sonra başladığını ve atamaların Ulusal Üniversite (Bogotá ve Medellín kampüsleri) ve Kuzey Üniversitesi'nden gelen 15 aday arasından yapılacağını belirtti. Başvuruda bulunmaya hak kazanan diğer kurum olan Pereira Üniversitesi ise gerekli aday profiline sahip olmadıklarını belirtti. Dikkat çekici bir ayrıntı ise yönetmeliklerde "akredite her program en fazla üç aday gösterebilir" ifadesinin açıkça yer almasıdır.

Anket şirketi Cifras y Conceptos'un direktörü César Caballero, mevcut yasanın en büyük sorunlarından birinin, başvuranların akredite üniversitelerden olması zorunluluğu olduğunu ve bunun aday havuzunu sadece üç kurumla sınırladığını belirtti. Örnek olarak, mevzuatın gerektirdiği ideal profillere sahip olmadığını belirten Pereira Üniversitesi'ni gösterdi. Caballero, "Üniversiteler yeterli örneklem büyüklüğüne sahip olmadıklarını ve uzman göndermeyeceklerini söylediler. Komite oluşturulamayacak. Hatanın farkına varamadılar; bu, yasayı hazırlayanların cehaleti," dedi.

Bu eleştirilere yanıt olarak, gazetemizin görüşlerine başvurduğu ve Anayasa Mahkemesi'nin incelemesi altındaki metin etrafındaki tartışmalardan uzaklaşmak istedikleri için isimlerinin açıklanmasını istemeyen yasa tasarısının yazarları, akredite üniversite sayısının az olduğu doğru olmakla birlikte, asıl amacın anketlerde kaliteyi sağlamak olduğunu ve bu nedenle bu görevin "garaj üniversitelerine" bırakılamayacağını açıkladılar.

Ulusal Seçim Konseyi (CNE), bu hafta seçim sürecini resmileştiren kararını yayınladı. Çeşitli adımlar atılmış olsa da, komisyonun beş üyesi ancak bu Salı günü seçilecek. Bu nedenle, danışılan çeşitli kaynaklar, yasağın sona ermesinden sonra bile hukuki belirsizliğin o kadar büyük olduğunu, herhangi bir risk almayacaklarını ve istatistiksel çalışmalarını yayınlamayı sürdüreceklerini belirtiyor.

Ulusal Seçim Konseyi (CNE) tarafından güncellenecek kararlarla ilgili uyarılara ilişkin Víctor Muñoz, her şeyden önce "karmaşık kamu düzeni durumlarının yaşandığı bölgelerde neler yaşandığının ve bu bölgelerin örnekleme dahil edilip edilemeyeceğinin belirlenmesi gerektiğini" belirtti. Bu bağlamda, şirketlerin açıklamaları, yeni yasanın örnekleme dahil edilmesini zorunlu kıldığı bölgelerin bulunduğunu, ancak zorlu kamu düzeni koşullarının bu bölgelerde anket yapılmasını imkansız hale getireceğini gösteriyor. Bu nedenle, kamu düzeni sorunları nedeniyle hariç tutma yapılıp yapılamayacağının açıklığa kavuşturulması gerektiğini belirttiler.

Projenin başkentlerin ötesinde ülke topraklarının daha geniş bir şekilde temsil edilmesini sağlamayı amaçladığını ve bu nedenle ankete tabi tutulacak nüfusun 800.000'den fazla nüfusa sahip tüm belediyeleri (Bogotá, Medellín, Cali Barranquilla, Cartagena ve Soacha) ve böyle bir nüfus yoğunluğuna sahip olmayan bölgelerdeki en büyük nüfusa sahip belediyeyi ve "ülkenin tüm bölgelerinden küçük, orta ve büyük belediyelerin bir alt kümesini" kapsaması gerektiğini hatırlatmakta fayda var.

Metnin hazırlanmasına ve tartışmalara eşlik eden Seçim Gözlem Heyeti (MEH), bunun tamamen doğru olmadığını, kanunun onlara küçük, orta ve büyük belediyeleri seçme özgürlüğü tanıdığını, dolayısıyla istisnalar konusunu düzenlemeye gerek olmadığını, zorunlu olanların sadece 800.000 nüfusu aşanlar olduğunu belirtti.

Anket şirketlerinin dile getirdiği bir diğer endişe ise mevcut kararlarda değişiklik yapılarak, hangi kişilerin ankete dahil edileceğinin netleştirilmesi gerektiğidir, çünkü yasa bu noktada çok geniştir.

Madde 5'te, "Halk seçimiyle tek üyeli bir makama seçilme olasılığı bulunan politikacılar veya kamu figürleri hakkında bilgi, olumlu görüş ve görüş sorulurken, kamuoyu nezdinde önemli bir ilgisi veya kötü şöhreti olan, daha önce benzer seçimlere katılmış olan veya açıkça olumlu veya tanınmış olan adaylar da dahil edilmelidir" denilmektedir.

Bu noktada Invamer firmasının başkanı Martín Orozco, "Bir paragrafta olumlu itibara sahip ve net bilgiye sahip kişilere soru sormamız gerektiği söyleniyor. Önceden ölçmeden kimin net bilgiye sahip olduğunu bilmemizi bekliyorlar." şeklinde bir soru yöneltti.

MEB, bu noktada, yasanın "adaylıkların tescilinden sonra herkesin sorgulanması gerektiğini" açıkça belirttiğini, ancak bu süreden önce açıklığa kavuşturulması gereken bazı boşluklar olduğunu kabul etti. Ancak, bu hususun söz konusu kararlara dahil edilmemesi gerektiği, bunun yerine henüz mevcut olmayan bir denetim komisyonunun görevi olduğu açıkça belirtildi: "Komisyon, sorgulanacak kişilerin seçimi için daha teknik ayrıntılar sağlayabilir."

Anket yasası, yayınlanan her çalışmada uygun prosedürleri incelemek için bir denetim süreci oluşturmuştur. Anket şirketleri ayrıca, yasanın kalite kontrol süreci konusunda çok net olmaması nedeniyle denetimlerin nasıl yapılması gerektiği konusunda netlik eksikliği olduğu konusunda uyarıda bulunmuştur. Guarumo'nun kurucusu, "denetimlerin nasıl yapılacağı ve verilerin nasıl işleneceği" konusunda bilinmeyenler olduğunu vurgulamıştır.

Cifras y Conceptos direktörü César Caballero, son noktayı daha da detaylandırdı. Anketlere katılan kişilerin isimlerini Ulusal Seçim Konseyi'ne (CNE) sunmaya zorlandıkları iddiasıyla, "habeas verisi yasasına uymak ile veri tabanlarını denetimler için gönderme zorunluluğu arasında bir gerilim" olduğunu belirtti. Caballero, temel bir hak ile bir yasa arasındaki bu potansiyel çatışma karşısında, "habeas verisinin üstün hakkını savunacağız" dedi.

Cifras y Conceptos müdürünün dile getirdiği şüpheye karşılık, yasa taslağının hazırlanmasına katılanlardan biri, teklifin habeas veri hakkını ihlal etmediğini, çünkü maddede bu verilerin "kişisel verilerin işlenmesi standartlarına uygun olarak kişisel bilgilerin anonimleştirilmesi" yoluyla teslim edileceğinin açıkça belirtildiğini açıkladı.

Seçim Gözlem Heyeti (SEG), teknik şartnamelerle ilgili yasal gerekliliklerin açık olduğunu, ancak fikri mülkiyet tescili gibi bazı noktaların açıklığa kavuşturulması gerektiğini belirtti. Anket şirketleri, anketlerin yürütülmesinde kullanılan formüllerin dağıtımı gibi konularda endişelerini dile getirdi. Bu nedenle, denetim kurumu, gerekli düzenlemeleri hazırlamak üzere bir komisyon kurulması gerektiğini açıkladı.

JUAN SEBASTIAN LOMBO DELGADO