Juan Gabriel Vásquez: "Edebiyat dünyayı değiştirmez, ama vicdanları değiştirir."

Kolombiyalı yazar Juan Gabriel Vásquez, edebiyatın , iktidardakilerin topluma kendi anlatılarını dayatma girişimlerine karşı "bir tür isyan" olduğunu ve "dünyayı değiştirmese de vicdanları değiştirdiğini" düşünüyor.

Santo Domingo'da, ilk kez düzenlenen Sea of ​​Words Festivali'ne katıldığı sırada verdiği bir röportajda Vásquez, edebiyatın dünya durumuna doğrudan bir etkisi olmasa da "vicdanları değiştirdiğini, bireyi değiştirdiğini" ve bunun da "sivil rolüyle bir ülkenin siyasi hayatı üzerinde etkili olduğunu " belirtiyor.

"Siyasi yaşam her zaman, her zaman iktidarın, iktidar dediğimiz o soyut varlığın, toplumlara bir anlatıyı dayatma girişimidir; bunu her zaman görürüz (...) Siyasi iktidarın tonu ne kadar otoriterleşirse, kendi gerçeğini dayatma girişiminde o kadar vicdansızlaşır," diyor El ruido de las cosas al caer (2011) adlı kitabın yazarı.

Ve bu noktada edebiyat, "bu pozisyona karşı bir tür isyan", "bir muhalefet", "toplumlarımızın ellerini kaldırıp iktidardakilere 'yalan söylüyorsun', 'bunu unutuyorsun' deme yolu" olarak kendini sunuyor , diye ekliyor.

Vásquez'e göre " edebiyat, toplumun dışarıdan gelen yalanlara karşı savunma mekanizması niteliğindeki kurgulardan oluşan bir aygıttır ."

Kitabının başlığı gibi, "geriye bakmayı" önemli buluyor çünkü Carlos Fuentes'in dediği gibi, "ölü bir geçmişle yaşayan bir gelecek yoktur" : "Latin Amerika toplumları, geçmişimizi önyargılı, yalancı, çarpıtılmış versiyonlardan korumak ve bir şekilde geçmişin anlatısının kontrolünü kendimiz, vatandaşlar için yeniden ele almak için geçmişimizi sürekli olarak yeniden ziyaret etmeye ihtiyaç duyarlar. Edebiyatın yaptığı şeylerden biri de budur."

Kolombiya'daki durum ve cumhurbaşkanı adayı Miguel Uribe Turbay'a yapılan son saldırı sorulduğunda, Vásquez tarihin tekerrür edip etmediği veya "aynı hikayenin devam edip etmediği" konusunda emin değil, çünkü "herhangi bir açıdan kınanması ve kınanması gereken" bu saldırı kaçınılmaz olarak ona çocukluğunda etrafında döndüğü benzer eylemleri hatırlatıyor.

"Bu durumlar, geride bıraktığımızı sandığımız Kolombiya'nın bir parçası ve bu suçların geri dönmesi son derece endişe verici ve tanık olduğumuz Kolombiya toplumunun nasıl bir parçalanma içinde olduğunun bir başka kanıtı" diye hayıflanıyor.

Ona göre, " bir anlamda, daha önceki şiddetin yaralarını kesin olarak kapatamamış olmanın sonucunu yaşıyoruz (...) Başarılı barış anlaşmalarının boşa harcandığına tanık oluyoruz." Hükümet ile Kolombiya Devrimci Silahlı Güçleri (FARC) arasında yarım asırlık çatışmayı sona erdirmek için 2016 yılında imzalanan anlaşmalar.

Ancak siyasi toplumun bir kesiminin bu anlaşmalara yönelik eleştirileri ve saldırıları "güçlerini baltaladı, vatandaşlar arasında güvensizlik yarattı ve bu nedenle bunları tam olarak uygulayamadık. Bu, Kolombiya için kaçırılmış bir fırsattır."

Latin Amerika düzeyinde, Vásquez ülkelerin "vatandaşlar arasındaki diyaloğu, siyasi sohbeti bozmanın zor bir döneminden geçtiğine " ve "yeni toplumsal anlaşmalara, yeni toplumsal sözleşmelere ihtiyaç duyulduğuna" inanıyor. Ancak çok fazla bir şey göremiyorum (...) bunlar yaraları iyileştirmenin bir yolunu bulamayan, korkunç derecede kutuplaşmış toplumlar."

Vásquez'e göre, romancı ve gazeteci "dünyaya bakmanın iki çok farklı, neredeyse zıt yoludur" : köşe yazarı "kısa kesinliklere sahip olduğu, söylemesi gerektiğini düşündüğü veya sessiz kalamayacağı bir şey gördüğü için" yazar ve romancı "bilmediği için yazar, cehalet duygusuyla yazar, dünyanın karmaşık olduğunu, düşündüğümüzden çok daha karmaşık olduğunu düşünür. Karanlık yerler, çelişkiler, belirsizliklerle doludur. Ve romancı bu belirsizliklerden, sorular sormaktan yazar".

Onun durumunda, bir yazar olarak, romanlarında "bizi çevreleyen dünyayla, içinde yaşadığımız toplumla, geçmişle olan ilişkimizi, nerede olduğumuzu ve nereye gittiğimizi anlamak için çok önemli olan" bir tür onarım yapmaya çalışır.

Bir romancı olarak "takıntılı olduğu" şeylerden biri de geçmişin incelenmesidir ; "siyasi güçlerin, tarihin, toplumsal güçlerin karakterlerin özel hayatlarına girdiği yer."

Yazar, eserlerinde her zaman ilgi duyduğu konu budur ve "gelecektekiler de bizim geçmiş dediğimiz, tarih dediğimiz yerlerden bahsedeceklerdir" sonucuna varır Los nombres de Feliza (2025) ve La forma de las ruinas (2015) kitaplarının yazarı.