CHP de katılıyor: İşte yeni çözüm süreci komisyonu hakkında bilmeniz gerekenler

Yeni çözüm süreci için Meclis’te kurulacak komisyonun yapısı netleşiyor. Komisyonun ismi ne olacak, üyeleri kimler, hangi prensiplerle çalışacak, partilerin komisyondan beklentileri nedir? Merak edilen bu soruların yanıtları haberimizde…

Meclis Başkanı Numan Kurtulmuş’un yeni çözüm sürecine dair kurulacak komisyon için siyasi partilerden isim bildirmelerini istediği süre 31 Temmuz (yarın) saat 17.00 itibarıyla doluyor. 51 kişiyle kurulması planlanan komisyona ilişkin partilerin tutumları ve hangi isimlerin komisyonda yer alacağı da netlik kazanıyor.

Komisyonun isminin ne olacağı henüz netleşmedi. Kurtulmuş, partilere gönderdiği yazıda “Terörsüz Türkiye hedefi doğrultusunda TBMM bünyesinde kurulacak olan komisyon” ifadelerini kullandı.

MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli ise 26 Temmuz’da yaptığı yazılı açıklamada komisyondan “Millî Birlik ve Dayanışma Komisyonu” olarak söz etti.

DEM Parti, sürecin “Terörsüz Türkiye” olarak isimlendirilmesine itirazlarını dile getirdi ve isminin komisyonca belirlenmesi gerektiğini belirtti. Son olarak Grup Başkanvekili Gülistan Kılıç Koçyiğit, Kürt sorununda çözümü hedefleyecek bir komisyonu terör ve güvenlikçi politikalar üzerinden ifadelendirmenin yanlış olduğuna, barışı ve demokratik toplumu esas alan bir nitelendirme olması gerektiğine dikkat çekti.

CHP de Cumhur İttifakı’nın sloganı hâline gelen “Terörsüz Türkiye” ismine itiraz etti. Sadece Kürt sorununun çözümüne odaklanmayacak ve demokratikleşmeye katkı sağlayacak bir misyonu olması gerektiğini savunduğu komisyon için CHP’nin önerisi “Toplumsal Barış, Adalet ve Demokratik Mutabakat Komisyonu” oldu.

AKP’den 21, CHP’den 10, DEM Parti ve MHP’den dörder, İYİ Parti ve Yeni Yol Partisi’nden üçer, HÜDA PAR, Yeniden Refah Partisi, TİP, EMEP, DSP ve DP’den birer milletvekilinin isimlerinin TBMM Başkanlığı’na bildirilmesi gerekiyordu. İYİ Parti, komisyonda yer almayacağını ilan etmişti. Bu durumda komisyonun çalışmalarına 48 kişiyle başlaması bekleniyor.

CHP Genel Başkanı Özgür Özel, Kurtulmuş’tan “nitelikli çoğunlukla karar alınacağı” sözünün alınmasının ardından bugün (30 Temmuz) komisyona üye vereceklerini açıkladı. CHP henüz hangi isimlerin komisyonda olacağına karar vermedi ancak ocak ayından bu partinin yeni çözüm sürecine hazırlık çalışmalarını sürdüren “Demokrasi ve Adalet Komisyonu” üyelerinin burada bulunabileceği belirtildi. Koordinatör Grup Başkanvekili Murat Emir ile Demokrasi ve Adalet Komisyonu’nun koordinasyonunu üstlenen Genel Başkan Yardımcısı Gökçe Gökçen’in Meclis’teki komisyonda yer alması bekleniyor.

AKP de henüz komisyona vereceği 21 üyeyi açıklamadı ancak komisyonun hazırlık aşamasında koordinatör grup başkanvekili olarak görevlendirilen, 2017-2022 döneminin Adalet Bakanı Abdülhamit Gül’ün komisyonda bulunması bekleniyor.

Yeni Yol Grubu’nda bileşen üç partiden birer temsilci komisyonda olacak. Gelecek Partisi’nin belirlediği isim İzmir Milletvekili Mustafa Bilici oldu. Saadet Partisi bu akşam yaptığı toplantıda belirleyecek ancak Yeni Yol Grup Başkanı Bülent Kaya’nın Saadet Partisi’ni temsil edecek isim olması bekleniyor. Yarın kararını verecek olan DEVA Partisi’nden ise Grup Başkanvekili Mehmet Emin Ekmen, Parti Sözcüsü İdris Şahin ya da ilk çözüm sürecinin de başladığı 2009-2013 yıllarında AKP’nin Adalet Bakanı olan Sadullah Ergin isimlerinden birinin görev alması öngörülüyor.

Cumhur İttifakı bileşeni Demokratik Sol Parti’nin tek milletvekili Önder Aksakal komisyona dahil olacak. Türkiye İşçi Partisi’ni Ahmet Şık ve Emek Partisi’ni İskender Bayhan komisyonda temsil edecek.

DEM Parti’nin belirlediği ve bugün Meclis Başkanlığı’na ilettiği dört isim, Grup Başkanvekili Gülistan Kılıç Koçyiğit ile birlikte Meral Danış Beştaş, Saruhan Oluç ve Cengiz Çiçek oldu.

Komisyonda MHP’yi temsil edecek isimler ise Genel Başkan Yardımcısı Feti Yıldız ile milletvekilleri Levent Bülbül, Halil Öztürk ve Yücel Bulut olacak.

HÜDA PAR da komisyonda yer alacak ancak Yeniden Refah Partisi ve Demokrat Parti henüz tutumunu ilan etmedi.

Komisyonun çalışma esasları henüz resmen belirlenmedi ancak Numan Kurtulmuş’un nitelikli çoğunlukla karar alınacağını söylediğini bugün Özgür Özel aktardı. Salt çoğunluktan daha yüksek bir oranla, komisyon 2/3 veya 3/5 gibi nitelikli çoğunluk sağlanmasıyla karar alabilir.

Komisyon, Meclis Başkanlığı’nın kararıyla, herhangi bir yasal ve anayasal karar ya da yasaya bağlı bir hükme dayalı olmadan kuruluyor. Komisyonun çalışmaları, hazırladıkları metni ilgili birime aktarmaları durumunda bağlayıcı olacak. Yasa önerilerini ilgili ihtisas komisyonları değerlendirecek.

Kurtulmuş, Meclis Başkanı olarak komisyonun doğal üyesi ancak siyasî tarafsızlık ilkesi gereği oy hakkına sahip olmayacak. Toplantılara başkanlık etse de karar alma ve yasa önerisi oylamalarına katılmayacak. Ayrıca komisyon toplantılarının basına açık olmayacağı ve Meclis Başkanlığı onay verirse tutanaklarının halka açılacağı biliniyor.

İktidar, yeni çözüm sürecinden beklentisini “Terörsüz Türkiye” sloganıyla özetliyor. PKK’nin silah bırakması, güney sınırlarında “terör devleti” riskinin ortadan kaldırılması, İsrail’in bölgede artırdığı istikrarsızlık karşısında “iç cephenin tahkim edilmesi” AKP ve MHP’li isimlerin sıkça dillendirdiği gerekçeler.

Daha önce AKP-MHP ve DEM Parti olarak “üçlü ittifak” açıklamaları tepki gören AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Erdoğan, 28 Temmuz’da CHP’ye açıkça çağrı yaparak “İktidarıyla muhalefetiyle kalıcı bir şekilde çözmeyi umut ediyor, iş birliği çağrılarımızı yineliyoruz” dedi.

Sürecin önemli aktörlerinden DEM Parti, “Barış ve Demokratik Toplum” olarak adlandırdığı süreçte PKK silah bırakırken Kürt sorununda demokratik çözüm çağrılarını tekrarlayarak, siyaset zemininde mücadelenin güç kazanmasına vurgu yapıyor. 28 Temmuz’da yaptığı açıklamada komisyonun teknik bir komisyon seviyesine ve silah bırakma meselesine indirgenmemesi konusunda CHP ve diğer muhalefet partileriyle ortaklaştıklarını söyleyen Gülistan Kılıç Koçyiğit, “Türkiye demokratikleşmeden Kürt sorunu da çözülemez. Onun için mutlaka bu komisyonun demokratikleşme ve barış perspektifini içermesi ve sorunları kalıcı bir şekilde çözecek bir yaklaşımla çalışması gerektiğini ifade ettik” diye konuştu.

CHP, Bahçeli’nin DEM Partililerle el sıkıştığı 1 Ekim 2024’ten bu yana sürece olumlu katkı vereceklerini ancak kırmızı çizgilerini dile getiriyor. CHP, nitelikli çoğunlukla karar alma koşulları kabul edildikten sonra katılacaklarını açıkladıkları komisyonun demokratikleşmeye hizmet etmesi, samimi ve şeffaf şekilde ve şehit aileleri ile gaziler başta olmak üzere tüm toplumsal kesimlerin rızasını alacak bir mutabakatla işlemesi gerektiğine dikkat çekiyor.

CHP’li kurmaylar, kurulacak komisyonda “konu mankeni” olmayacaklarını belirtirken, dezenformasyon, terörle mücadele gibi kanunlarda düzenlemelerin yanı sıra siyasi davalarda tutuksuz yargılanmanın esas olmasının da komisyonun gündemlerinden biri olmasını bekliyor.

EMEP ve TİP de komisyonun yeni anayasa tartışmalarının merkezine oturtulması riskine karşı uyarıp, buna karşı kalıcı barışın ve demokratikleşmenin adresi olması beklentisini ifade ediyor.

Komisyonda üç kişiyle temsil edilecek Yeni Yol Partisi de diğer muhalefet partileriyle benzer şerhleri düşüyor. Medyascope’a konuşan Yeni Yol Grup Başkanvekili ve Gelecek Partisi Yönetim Kurulu Üyesi Selçuk Özdağ, sürece dair tutumlarını “temkinli bir umut” ile açıklarken, iktidara güvenmediklerini anlattı. “Terörsüz Türkiye’yi destekliyoruz ama bu iktidar bunu sağlayamaz” diyen Özdağ, Türkiye’nin demokratikleşmeye ihtiyacı olduğunu belirtti. Özdağ şöyle devam etti:

“Terörsüz Türkiye’de, hukukun herkese eşit uygulandığı, demokrasinin şeffaf bir şekilde tecelli ettiği, insan hakları ve hukukun üstünlüğünün tam ve kâmil manada ortaya çıkartıldığı bir iklimin oluşması gerekmektedir. Bu iklimi oluşturamayan bir iktidarla karşı karşıyayız, özellikle Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ile beraber. Bugün silahlar susar ama rüşvet, irtikâp, ihaleye fesat karıştırma, öbür tarafta mülakat devam eder. Bugün o silah susar, yarın başka bir silah ortaya çıkartılır. Herkesin beklediği terörsüz Türkiye’ye katma değer sağlamak adına komisyona katılıyoruz ve dikkatli, temkinli bir şekilde takip edeceğiz. İhtiyatımızı muhafaza ediyoruz.”

İktidarın samimiyetini sorgulayan ve ömrünü uzatmak için süreci yürüttüğünü savunan Özdağ “Hâlâ milletvekili transferleriyle güya demokrasiye hizmet ettiklerini düşünenler bunu yapabilirler mi? Çok zor. Silahlar tabii ki bırakılsın. Silahların bırakılmasından memnuniyet duyuyoruz. Bununla beraber tekrar eski yaraların, dünkü yaraların kaşınmasından da rahatsızlık duyuyoruz” diye konuştu.

“İnşallah iktidar şapkadan tavşan çıkartmaz da, masadan hukuk, demokrasi, insan hakkı çıkarır” diyen Özdağ, Meclis Başkanı Kurtulmuş’un anayasanın bu komisyonun gündemi olmayacağı konusunda net ifadeleri olduğunu belirtti.

Süreçteki gelişmelerin muhalefet partilerine ve kamuoyuna şeffaf şekilde aktarılması noktasında eksikler olduğuna dikkat çeken ve komisyonda eşit temsil olmamasına tepki gösteren Özdağ, “Temkinli bir umudumuz var. O umut, terörsüz Türkiye umududur. Ama hukuka, demokrasiye, insan haklarına, eğitimdeki fırsat eşitliğine, gelir dağılımında adalete bakış açısından sabıkalı bir iktidarla karşı karşıya olduğumuz için temkinli bakıyoruz” dedi.