Migratiebeleid | Minder mensen die bescherming nodig hebben in Duitsland

Het aantal asielaanvragen is in de eerste helft van dit jaar aanzienlijk gedaald. Het Bundesamt für Migration und Refugees (BAMF) registreerde in deze periode 61.336 mensen die voor het eerst bescherming in Duitsland aanvroegen. Dit is bijna 50 procent minder dan in dezelfde periode vorig jaar. "In de periode van januari tot en met juni 2025 werden 72.818 formele asielaanvragen ingediend, waarvan 61.336 eerste aanvragen en 11.482 vervolgaanvragen", aldus een woordvoerder van het Bundesamt für Binnenlandse Zaken in Berlijn.

Deze daling kan worden toegeschreven aan verschillende, met elkaar samenhangende factoren. Ten eerste heeft de geleidelijke invoering van stationaire controles aan alle Duitse grenzen mensen die bescherming nodig hebben de mogelijkheid ontnomen om asiel aan te vragen. Tegelijkertijd hebben de strengere verdedigingsmaatregelen van de Balkanlanden ertoe bijgedragen dat minder mensen via de Zuidoost-Europese route kunnen vluchten. De vluchtelingenorganisatie van de Verenigde Naties (UNHCR) maakt zich al lang zorgen over het feit dat mensen die over land reizen soms zonder enige juridische procedure worden vastgehouden en gedwongen worden teruggestuurd naar buurlanden, zonder dat hun behoefte aan bescherming wordt verduidelijkt.

Naast deze structurele veranderingen op de vluchtelingenroute heeft ook de politieke onrust in Syrië, waar staatshoofd Bashar al-Assad in december werd afgezet, gevolgen voor de asielaantallen. Syrië, jarenlang het belangrijkste herkomstland van asielzoekers in Duitsland, stond in de eerste helft van 2025 met 15.127 aanvragen net achter Afghanistan, dat nu de lijst van belangrijkste herkomstlanden aanvoert met 15.181 eerste aanvragen.

Bondsminister van Binnenlandse Zaken Alexander Dobrindt (CSU) beschouwt deze ontwikkeling als een bevestiging van zijn beleid: "Dit zijn duidelijke successen", zei hij tegen de krant "Bild". Hij wil deze weg "consequent" voortzetten en "migratie weer op zijn kop zetten".

Duitsland was in 2023 al begonnen met controles om migranten zonder de vereiste documenten de toegang te ontzeggen. Met de start van de coalitieregering begin mei werden de controles uitgebreid en de regels aangescherpt . Anders dan voorheen kunnen mensen die asiel aanvragen nu ook worden afgewezen.

De juridische basis voor dergelijke afwijzingen is echter controversieel. Naast de rechtszaak die drie Somaliërs hebben aangespannen tegen hun afwijzing aan de Duits-Poolse grens, zijn er nog drie andere gevallen gemeld, vertelde een woordvoerder van het Federale Ministerie van Binnenlandse Zaken aan het tijdschrift Stern.

Begin juni oordeelde de Berlijnse bestuursrechter in een spoedbeslissing dat de afwijzing van drie Somaliërs tijdens een grenscontrole op station Frankfurt (Oder) onrechtmatig was . Zij mochten niet worden afgewezen zonder dat duidelijk was welke EU-lidstaat verantwoordelijk was voor hun asielaanvragen, aldus de rechtbank. Bondsminister van Binnenlandse Zaken Alexander Dobrindt (CSU) omschreef de beslissing als een "individuele zaak".

De exacte redenen voor de afwijzingen, die Dobrindt kort na het aantreden van de nieuwe regering beval, en voor de verscherpte grenscontroles, zal het ministerie van Binnenlandse Zaken pas in de hoofdzaak voor de administratieve rechtbank bekendmaken, zo vertelde de woordvoerder aan het tijdschrift "Stern".

Omdat de juridische kwestie echter verder reikt dan Duitsland, gaan veel deskundigen ervan uit dat het Hof van Justitie van de Europese Unie als eerste de rechtmatigheid definitief zal verduidelijken. Vervolgens zal waarschijnlijk worden verduidelijkt of Duitsland, op grond van artikel 72 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie, personen die bescherming nodig hebben, zonder onderzoek mag afwijzen omdat de "handhaving van de openbare orde" niet langer gewaarborgd is.

Hoewel deze kwestie onopgelost blijft, escaleert het conflict met buurlanden: Polen van zijn kant begint maandag met grenscontroles met Duitsland – en is bereid deze maatregel op te heffen als Duitsland ook de grenscontroles beëindigt. Dobrindt heeft collega's uit verschillende buurlanden uitgenodigd voor een bijeenkomst op 18 juli op de Zugspitze om het Europese migratiebeleid te bespreken. Met de instanties