Wanneer de 'gouden riolen' de nationale rijkdom in beslag nemen

Van de oprichting van de Republiek tot de Punische Oorlogen leidden conflicten tussen het gewone volk en de patricische oligarchie tot omwentelingen die de politieke orde van het oude Rome hervormden. Niets werd door de elite meer gevreesd dan de secessio plebis, de volksafscheidingen waarbij de plebejers zich collectief uit Rome terugtrokken om hun verzet tegen de patricische heerschappij te demonstreren.

Deze burgerlijke en militaire stakingen vormden een uitdaging voor de beperkte toegang tot land, de schulden die boeren overstelpten en de willekeur van patricische magistraten. Na bittere strijd leidden ze tot landhervormingen, schuldenverlichting en de oprichting van plebejische magistraten.

Vijfentwintig eeuwen later, onder het bewind van de kapitalistische oligarchie, wekt elke volksbeweging dezelfde woede op bij de rijken. Het is een oud verhaal: dat van de rijken, die zich verzetten tegen elke vorm van verdeling van rijkdom en macht, gebarricadeerd achter de verdediging van klassenbelangen waaraan ze niets willen toegeven.

De wankelende macht in Frankrijk, waar het beleid bestaat uit het ontnemen van de allerarmsten om de allerrijksten te ontheffen en hun weelde te beschermen, hangt aan een zijden draadje. De geschiedenis is rampzalig. Sinds de aankomst van Emmanuel Macron in het Élysée in 2017 is het aantal mensen dat onder de armoedegrens leeft met 14% gestegen: er zijn er nu bijna 10 miljoen.

Tegelijkertijd is het gezamenlijke vermogen van de 500 rijkste mensen van het land verdubbeld tot € 1.170 miljard, wat overeenkomt met 44% van het bbp. Frankrijk is de Europese kampioen in dividenduitkeringen geworden: de helft van de € 150 miljard winst van de CAC 40 verdwijnt in de zakken van aandeelhouders.

Kortom, een kleine minderheid verovert een groeiend deel van de nationale rijkdom. Dit is onhoudbaar. "Een samenleving waarin economie de politiek domineert (en binnen de economie concurrentie, en dus berekening en winstbejag, wat de definitie van een markteconomie is) is een samenleving die ondraaglijke ongelijkheden creëert", constateerde Paul Ricœur, een filosoof die de president van de Republiek na aan het hart lag, in 1998. Frankrijk, het land van de gelijkheid, kan deze afschuwelijke, onfatsoenlijke ongelijkheden niet langer tolereren. Het staat op de rand van een secessio plebis.