De explosie van de superintelligentie-economie

Wat betekent dit voor de mogelijkheden van techno-intelligentie in 2030 of 2032? Velen vrezen een apocalyptisch scenario waarin AI-terroristen biologische wapens bouwen die miljarden mensen kunnen doden, of dat een "onhandelbare" AI oncontroleerbaar wordt en de mensheid overneemt. Het is gemakkelijk te begrijpen waarom zulke extreme risico's zoveel aandacht trekken. Ze leiden echter af van de onmiddellijke, waarschijnlijke en voorspelbare (en even verrassende) effecten van een niet-apocalyptische AI.

Vóór 1700 groeide de wereldeconomie gemiddeld met 8% per eeuw. Iedereen die voorspelde wat er daarna zou gebeuren, zou voor gek zijn uitgemaakt. Gedurende de volgende 300 jaar, terwijl de Industriële Revolutie vorderde, bedroeg de groei gemiddeld 350% per eeuw. Dit leidde tot een lagere sterfte en een hogere vruchtbaarheid. Grotere bevolkingen genereerden meer ideeën, wat leidde tot een nog snellere expansie. Door de noodzaak om menselijk talent te integreren, verliep de cyclus traag. Na verloop van tijd leidde grotere welvaart ertoe dat mensen minder kinderen kregen. Dit verhoogde de levensstandaard, die gestaag met ongeveer 2% per jaar groeide.

AI kent die demografische beperking niet. Technologen beloven dat het de ontdekkingssnelheid snel zal versnellen. Sam Altman, CEO van OpenAI, verwacht dat AI volgend jaar in staat zal zijn om "nieuwe inzichten" te genereren. AI helpt nu al bij het programmeren van betere technologisch intelligente modellen. Sommigen zeggen dat AI tegen 2028 zelf voor verbetering zal zorgen.

Vandaar de mogelijkheid van een tweede economische groeigolf. Als computerkracht technologische vooruitgang teweegbrengt zonder menselijke tussenkomst, en als een voldoende deel van de winst wordt herinvesteerd in de ontwikkeling van nog capabelere machines, zou de welvaart zich in een ongekend tempo kunnen ophopen. Economen zijn zich al lang bewust van de meedogenloze wiskundige logica van het automatiseren van het ontdekken van ideeën. Volgens een recente prognose van Epoch AI, een optimistische denktank, zal de jaarlijkse groei meer dan 20% bedragen wanneer AI 30% van de taken kan uitvoeren.

Overtuigde techno-gelovigen, waaronder Elon Musk, concluderen dat zelfverbeterende AI superintelligentie zal creëren. De mensheid zal dan toegang hebben tot elk denkbaar idee, inclusief die welke nodig zijn om de beste robots, raketten en straaljagers te bouwen. De toegang tot energie en de levensduur van de mens zullen niet langer beperkt zijn. De enige beperkingen voor de economie zullen de natuurwetten zijn.

Je hoeft niet zo ver te gaan om je de verbluffende effecten van AI voor te stellen. Denk bijvoorbeeld eens aan de simpele, kleine stap naar intelligentie die vergelijkbaar is met die van mensen. Op de arbeidsmarkt zullen de kosten van het gebruik van computerkracht voor een taak het loon voor die taak beperken: waarom zou je een werknemer meer betalen dan digitale competentie? Het afnemende aantal supersterren, wiens vaardigheden niet automatiseerbaar zijn en AI direct kunnen aanvullen, zou daarentegen enorme voordelen genieten. Hoogstwaarschijnlijk zullen de enige winnaars de eigenaren zijn van AI-relevant kapitaal, die een steeds groter deel van de economische output zullen verwerven.

Alle anderen zullen zich moeten aanpassen aan de tekorten in technisch onderlegde vaardigheden en de bestedingen van de nouveau riche. Waar een knelpunt is in automatisering en arbeidsaanbod, zullen de lonen snel stijgen. Deze effecten, bekend als "kostenziekte", zouden zo sterk kunnen zijn dat ze de explosie van het gemeten bbp beperken, zelfs als de economie volledig zou veranderen.

De nieuwe patronen van overvloed en schaarste zullen zich weerspiegelen in de prijzen. Alles wat AI helpt produceren – bijvoorbeeld goederen uit volledig geautomatiseerde fabrieken of digitaal entertainment – zal in waarde dalen. Als iemand bang is zijn baan te verliezen door AI, kan hij of zij in ieder geval uitkijken naar veel van dergelijke dingen. Waar mensen nog steeds nodig zijn, kan de kostenziekte toeslaan. Kenniswerkers die overstappen op handmatig werk, zullen er uiteindelijk misschien achter komen dat ze zich niet zoveel kinderopvangcentra of restaurantbezoeken kunnen veroorloven als nu. En mensen zullen uiteindelijk misschien met AI concurreren om land en energie.

Lees ook De race om AI drijft de salarissen van elite computerprogrammeurs op De Econoom

Deze economische ontwrichting zal zich weerspiegelen op de financiële markten. Grote koersschommelingen in bedrijfsaandelen zijn waarschijnlijk, naarmate de onzekerheid over welke bedrijven winnen en welke verliezen in de strijd om marktaandeel steeds duidelijker wordt. Er zal een gretige investeringsdrang zijn, zowel om meer technologisch slimme mogelijkheden te creëren als om ervoor te zorgen dat infrastructuur en fabrieken gelijke tred kunnen houden met de economische groei. Tegelijkertijd kan de wens om te sparen voor de toekomst verdwijnen, omdat mensen veel hogere inkomens verwachten (vooral de rijken, die het meest sparen).

Om mensen ervan te overtuigen kapitaal op te geven om te investeren, zijn daarom veel hogere rentetarieven nodig – mogelijk zo hoog dat ze de prijzen van activa op lange termijn zullen drukken, ondanks de explosieve groei. Deskundigen zijn het daar niet mee eens, maar in sommige modellen stijgen de rentetarieven in hetzelfde tempo als de groei, of zelfs sneller. In een explosief scenario zou dat betekenen dat schulden moeten worden herfinancierd tegen 20-30%. Zelfs schuldenaren met een snel stijgend inkomen zouden getroffen kunnen worden; degenen met een inkomen dat niet gekoppeld was aan een onbeheersbare groei zouden zwaar getroffen worden. Landen die niet kunnen of willen profiteren van de AI-hausse zullen te maken krijgen met kapitaalvlucht. Ook elders bestaat de mogelijkheid van macro-economische instabiliteit, aangezien de inflatie stijgt doordat mensen hun verwachte winst uitgeven en centrale banken de rente niet snel genoeg verhogen.

Er zal een grote bereidheid zijn om te investeren, maar er is minder sprake van traditioneel sparen.

Het overwegen van dit scenario, zelfs als een gedachte-experiment, is duizelingwekkend. Zal de mensheid met zo'n situatie om kunnen gaan? De groei is al eerder versneld, maar tijdens de Industriële Revolutie bestond er geen massademocratie; de Luddieten, de beroemdste technofoben uit de geschiedenis, hadden geen stemrecht. Zelfs als de gemiddelde lonen zouden stijgen, zou grotere ongelijkheid kunnen leiden tot eisen tot herverdeling. De staat zou op zijn beurt ook over machtiger instrumenten beschikken om de bevolking te controleren en te manipuleren. De politiek zou daardoor zeer instabiel zijn. Overheden zouden alles moeten heroverwegen, van de belastinggrondslag tot het onderwijs en de bescherming van burgerrechten.

Desondanks zou de opkomst van superintelligentie verbazing moeten wekken. Dario Amodei, CEO van Anthropic, vertelde The Economist vorige week dat hij gelooft dat AI zal helpen bij de behandeling van voorheen ongeneeslijke ziekten. Een nieuwe versnelling, als die ooit plaatsvindt, kan worden gezien als de voortzetting van een langdurig wonder, dat alleen mogelijk is doordat mensen disruptie hebben omarmd. De mensheid is mogelijk te slim af. Er zal nog steeds wijsheid nodig zijn.

© 2025 The Economist Newspaper Limited. Alle rechten voorbehouden.

Vertaling: Juan Gabriel López Guix