Yıldız yutan kara delik rekor kıran enerjik bir patlamaya yol açtı.

Geçtiğimiz Salı günü Nature Astronomy dergisinde yayınlanan bir araştırmaya göre (4), bilim insanları bir kara delikten yayılan en enerjik patlamayı gözlemlediler. En parlak olduğu anda, Güneş'ten 10 trilyon kat daha parlaktı.

Söz konusu kara deliğin, Güneş'in kütlesinin 300 milyon katı olduğu tahmin ediliyor. Dünya'dan yaklaşık 11 milyar ışık yılı uzaklıktaki bir galakside yer alıyor. Bir ışık yılı, ışığın bir yılda kat ettiği mesafe olan 9,5 trilyon kilometredir. Çoğu galaksinin merkezinde, ışığın bile kaçamayacağı kadar güçlü bir çekim gücüne sahip yoğun cisimlerden oluşan bir kara delik olduğuna inanılıyor.

Çalışmanın yazarlarına göre, parlamanın en olası açıklaması, büyük bir yıldızın kara deliğe çekilmesi. Bu süreç, yok olmaya mahkûm yıldızdan gelen madde kara deliğin geri dönüşü olmayan noktasına ulaştığında bir enerji patlamasına yol açacaktır.

Araştırmacılar, yıldızın Güneş'in kütlesinin en az 30, hatta belki de 200 katı kütleye sahip olduğuna inandıklarını belirtti. Yıldız, kara deliğin yakınındaki bir yıldız topluluğunun parçası olabilir ve başka bir nesneyle etkileşime girdikten sonra bir şekilde ona çok yaklaşmış olabilir.

Yeni çalışmanın başyazarı astronom Matthew Graham, "Kara deliğin etrafındaki orijinal yörüngesinde, daha büyük bir gök cismi ile çarpışmış olması ve bu çarpışmanın onu kara deliğe fırlatmış olması mantıklı görünüyor." dedi.

"Çok daha eliptik bir yörüngeye yerleştirilmişti, bu da onu kara deliğe en yakın olduğu noktada ona çok daha yakın hale getiriyordu. Anlaşıldığı üzere, çok yakındı," diye ekledi Caltech'ten (California Teknoloji Enstitüsü) araştırmacı.

Süper kütleli kara delikler, kütle çekim kuvvetleri tarafından yakalanan gaz ve tozdan oluşan bir diskle çevrilidir.

"Nasıl olduysa, yıldız süper kütleli kara deliğe yeterince yaklaştı," dedi yıldıza bir spagetti ipliğini benzeten gökbilimci ve çalışmanın ortak yazarı KE Saavik Ford. "Kara deliğin, yaklaştıkça güçlenen yerçekimi nedeniyle uzayıp incelirdi. Bu madde daha sonra kara deliğe düşerken etrafında sarmal bir şekilde hareket etti."

Parlama, parçalanan yıldızın gazının, yıldız gözden kaybolurken ısınıp parlaması sonucu ortaya çıkmış olmalı. Olaya karıştığı düşünülen yıldızın olağanüstü büyük olması gerekir.

Ford, "Bu tür yıldızlar nadirdir çünkü küçük yıldızlar büyük olanlardan daha sık doğar ve çok daha büyük yıldızların ömürleri çok kısadır" dedi.

Araştırmacılar, süper kütleli bir kara deliğin yakınında yörüngede dönen yıldızların, etrafında dönen maddelerin bir kısmını çekerek kütlelerinin artabileceğini ve anormal derecede büyük hale gelebileceğini düşünüyor.

Parlama, Kaliforniya, Arizona ve Hawaii'deki teleskoplarla gözlemlendi. Bilim insanları, ömrünün sonunda patlayan bir yıldız, kara delikten dışarı akan bir madde jeti veya daha zayıf bir olayı daha güçlü gösterebilecek kütleçekimsel merceklenme adı verilen bir fenomen gibi diğer olası nedenleri de değerlendirdiler. Bu senaryoların hiçbiri verilerle uyuşmuyordu.

Işığın yolculuğunun uzun sürmesi nedeniyle, gökbilimciler bu tür uzak olayları gözlemlediklerinde geçmişe, Evren'in daha erken bir dönemine bakıyorlar.

Gözlemler sırasında parlamanın parlaklığı, yıldızdan kara deliğe düşen madde miktarı arttıkça arttı. Haziran 2018'de zirveye ulaşarak, daha önce gözlemlenen tüm kara delik parlamalarından 30 kat daha parlak hale geldi. Hâlâ devam ediyor, ancak parlaklığı azalıyor ve tüm sürecin 11 yıl sürmesi bekleniyor.

Graham, "Flaş hala sönüyor" dedi.