Şişman-bilgi dünyasının kıyameti

Amerika'da tanıştığım en fakir insanlar şişmanlardı. 2019'un ikinci yarısını Güney'de, en az zengin eyaletlerden biri olan Mississippi'de geçirdim: Yetişkin nüfusunun yüzde kırkından fazlası obez. Dünyanın en güçlü ülkesinde yoksulluk neredeyse her zaman şişmanlık anlamına gelir.

Dünya bugün geriye doğru işliyor. Daha önce yağ bolluğun ayrıcalığıyken, şimdi kıtlığın belirtisi haline geldi. Bu dönemde en sağlıklı olanlar, fiziksel efor sarf ederek fazla yağlardan kurtulmaya çalışan kişilerdir. Kaybeden kazanır.

Yiyecekle kurduğumuz bu yeni ilişki, bilgiyle kurduğumuz ilişkiden çok da farklı olmayacak. Tıpkı obezitenin yoksullukla birlikte gelmesi gibi, aşırı iletişim de yeni cehaletin karakteristiğidir. Modern eşek en çok bilgi toplayan hayvandır.

Byung-Chul Han’ın düşündüğü de bundan çok uzak değil. “Yorgunluk Toplumu” adlı eserinde şöyle yazıyor: “Olumluluğun abartılması (…), ‘tüm mevcut sistemlerin obezitesi’ [Baudrillard’ın terimi], bilgi sisteminin obezitesi” var. Başka bir deyişle, ihtiyacımız olan bilgelik, aşırılıkları bırakmaktan korkmayan bilgeliktir.

Eski Ahit'te Kral Süleyman bu dersi pratiğe dökmüştü. Tanrı onu rüyasında ziyaret ettiğinde, genç hükümdarın isteği önceden haber vericidir: “Ben hala küçük bir çocuğum, dışarı nasıl çıkacağımı veya içeri nasıl gireceğimi bilmiyorum (…) Bu nedenle kuluna anlayışlı bir yürek ver (…) ki, iyiyle kötüyü ayırt edebileyim.” Ayırt eden biriktirmez, ayırt eder.

Ayırt etme, eylem halindeki gerçek bilgidir. İncil'deki hikaye bize daha fazlasını verir: Hemen ardından Süleyman, az önce öğrendiği bilgeliği, aynı çocuğun annesi olup olmadığı konusunda kavga eden iki kötü şöhretli kadının yer aldığı çok karmaşık bir davada göstermek zorunda kalmıştır. Kim bilir, belki de gerçek kafa karışıklığının çözülmesine yardımcı olur.

Süleyman ne yaptı? Küçük çocuğu ikiye bölmek için bir kılıç istedi. Ölümcül bir darbeyle tehdit edilen gerçek anne, hayatını kurtarmak için sahtesinin kendisini yanında bulundurmasını tercih etti. İşte o an yalanın hakikati ortaya çıktı. Ayırt etme yöntemleri tehdit edici görünebilir ama gerçekte olanı olmayandan ayırır.

Dahası, Hıristiyan geleneği, ilahi yaratıcı fiil olan Mesih'i, Yaratılış'tan Vahiy'e kadar büyük ayırıcı olarak anlar; başlangıçta, o göğü yerden ayırır, vb. sonunda sana ait olanları sana ait olmayanlardan ayırır. Kelime, var olan en cerrahi bıçaktır ve onsuz en büyük kütüphaneler bile steril, kalabalık depolar olmaktan öteye geçemez.

Şimdi bu kadar çok bilgiyle dolu bir hayat yaşıyorken, en iyi okuyucu, bu kadar çok okumaktan oruç tutmayı bilen kişi olacaktır. İyi okumak hafifliğe bağlılıktır. Bilgi iskeletinin yerleşik düşünce elitinden daha entelektüel açıdan çevik olduğu ortaya çıkabilir.

İşte bu yüzden en fazla gelecek ve aciliyet içeren rasyonel egzersiz belki de çıkarma ile karakterize edilecektir. Bir Evanjelist Hristiyan olarak, ikonoklazma önerisi yapmaktan kendimi alamıyorum. Benim umudum nedir? Kültürel olarak anoreksik görünenler, ikonik bilgi-şişmanlığı dünyasının kıyametinden sağ kurtulacak.