Trump yönetimi Güney Sudanlı vatandaşlar için koruma statüsünü sonlandırıyor

Washington — CBS News'in özel haberine göre, İç Güvenlik Bakanlığı, Güney Sudan vatandaşları için Geçici Koruma Statüsü'nü yakın zamanda sonlandırmayı planlıyor. Bu değişiklik, binlerce yerinden edilmiş Güney Sudan vatandaşının Amerika Birleşik Devletleri'nde yasal olarak yaşamasına ve çalışmasına olanak tanıyan on yılı aşkın süredir devam eden korumayı sona erdirecek.

İç Güvenlik Bakanlığı yetkililerine göre, İç Güvenlik Bakanı Kristi Noem'in kararı, Dışişleri Bakanlığı ve diğer federal kurumlarla yapılan istişarelerin ardından geldi.

Birleşmiş Milletler ve diğer kuruluşların Güney Sudan'ın açık bir savaş durumuna geri dönebileceği yönündeki son uyarılarına rağmen, İç Güvenlik Bakanlığı yetkilileri silahlı çatışmanın sona ermesine, diplomatik ilişkilerin iyileşmesine ve Güney Sudan'ın geri dönen vatandaşlarını yeniden topluma kazandırma konusundaki kararlılığına dikkat çekerek, Güney Sudan için TPS statüsünün devam etmesinin ABD çıkarlarına "aykırı" olacağını belirtti.

Bu statü 3 Kasım 2025'te sona erdi ve bir İç Güvenlik Bakanlığı (DHS) yetkilisi CBS News'e, bu hafta içinde Federal Sicil'de resmi bir fesih bildiriminin yayınlanacağını ve Güney Sudanlı vatandaşların Ocak ayında statüleri resmen sona erdiğinde ülkeyi terk etmeleri veya sınır dışı edilmeleriyle karşı karşıya kalmaları için 60 günlük bir süre tanınacağını söyledi. İç Güvenlik Bakanlığı (DHS), şu anda yaklaşık 5.000 Güney Sudanlının Amerika Birleşik Devletleri'nde yaşadığını tahmin ediyor.

Son 14 yıldır program kapsamında, silahlı çatışma ve çevresel felaket nedeniyle ülkelerine güvenli bir şekilde dönemeyen Güney Sudan vatandaşları sınır dışı edilmekten korunuyor ve ABD'de yasal olarak çalışmalarına izin veriliyordu. Bu uygulama, genç ülkenin 2011 yılında bağımsızlığını kazanmasıyla başlayan yaygın istikrarsızlık dönemine dayanıyordu. O zamandan beri birçok başkanlık yönetimi programı uzatmıştı.

Güney Sudan'ın TPS statüsü, dönemin İç Güvenlik Bakanlığı (DHS) Bakanı Alejandro Mayorkas tarafından "devam eden silahlı çatışma ve Güney Sudan'daki bireylerin güvenli bir şekilde geri dönmesini engelleyen olağanüstü ve geçici koşullar" nedeniyle en son 4 Kasım 2023'ten 3 Mayıs 2025'e kadar 18 ay süreyle yenilendi. Daha sonra, DHS'nin yasal 60 günlük süre dolmadan gerekli incelemeyi tamamlamaması üzerine, statü 3 Kasım'a kadar altı ay süreyle otomatik olarak uzatıldı.

Bu fesih, yıllardır süren iç savaş ve insani krizlerin ardından hâlâ toparlanmaya çalışan Güney Sudan'a yönelik ABD politikasında önemli bir değişikliğe işaret ediyor. İç Güvenlik Bakanlığı koşulların iyileştiğini belirtirken, insani yardım kuruluşları ve bölge uzmanları, derinleşen ekonomik sıkıntıların güvenli bir şekilde geri dönüş için zorluklar yarattığını ve barışın hala kırılgan olduğunu belirtiyor.

Uluslararası arabulucular, şiddet, yolsuzluk ve insani erişimi engelleyen zayıf devlet kurumlarına rağmen bir barış anlaşması ve geçiş yönetimi çerçevesinin uygulanmasında bir miktar ilerleme kaydedildiğini bildirdi. Ancak ABD Dışişleri Bakanlığı, devam eden silahlı çatışma, suç ve adam kaçırma olaylarını gerekçe göstererek Güney Sudan için 4. Seviye "Seyahat Etmeyin" uyarısını sürdürüyor.

Dış İlişkiler Konseyi'ne göre, hükümet birlikleri, muhalif güçler ve etnik milisler arasındaki silahlı çatışmalar can almaya ve sivilleri yerinden etmeye devam ediyor.

Birleşmiş Milletler , çocuk askerlerin işe alınması, cinsel şiddet ve keyfi gözaltılar da dahil olmak üzere yaygın insan hakları ihlallerini belgeledi ve küresel kuruluşun insan hakları şefi, daha Eylül ayında kırılgan ateşkesin çökebileceği konusunda uyarıda bulundu.

BM İnsan Hakları Yüksek Komiseri Volker Turk, Eylül ayı sonlarında yaptığı açıklamada, "2018 Yeniden Canlandırılmış Barış Anlaşması'nın çökmesi ve yaygın şiddetin yeniden yoğunlaşması korkularının artmasıyla, Güney Sudan'daki sivillerin durumu konusunda derin endişe duyuyorum" dedi.

Daha yakın bir tarihte, ülkedeki BM İnsan Hakları Komisyonu, Ekim ayı sonunda BM Genel Kurulu'na yaptığı açıklamada , "Güney Sudan'ın siyasi geçişinin dağıldığı" uyarısında bulunmuştu.

Komiser Barney Afako, BM'ye yaptığı açıklamada, "Ateşkes devam etmiyor, siyasi tutuklamalar bir baskı aracı haline geldi, barış anlaşmasının temel hükümleri sistematik olarak ihlal ediliyor ve hükümet güçleri sivillerin yaşadığı bölgelere hava bombardımanı uyguluyor. Tüm göstergeler, yeni bir ölümcül savaşa doğru gerileme olduğunu gösteriyor." dedi.

BM'nin Dünya Gıda Programı da ülkedeki devam eden çatışmaların, sellerin ve gıda güvensizliğinin insani koşulları kötüleştirdiği uyarısında bulundu.

Kongre Araştırma Servisi ve BM Nüfus Fonu'na göre, nüfusun yaklaşık dörtte üçü (tahmini 9 milyon kişi) insani yardıma ihtiyaç duyarken, 7,7 milyon kişi ise ciddi gıda güvensizliğiyle karşı karşıya.

Resmi olarak sona erdirilmenin hemen öncesinde, İç Güvenlik Bakanlığı (DHS), gönüllü olarak ayrılmayı seçen Güney Sudan vatandaşlarını, ayrılışlarını bildirmek için Gümrük ve Sınır Koruma Bakanlığı'nın "CBP Home" mobil uygulamasını kullanmaya çağırıyor. Bakanlığa göre uygulama, ücretsiz uçak bileti, 1.000 dolarlık çıkış bonusu ve gelecekte Amerika Birleşik Devletleri'ne yasal göç için olası yollar da dahil olmak üzere "güvenli ve emniyetli" bir kendi kendine sınır dışı etme yolu sunuyor; ancak İç Güvenlik Bakanlığı bu yolların nasıl olabileceğini henüz açıklamadı.