Droogte en hevige regenval: historische parken onder klimaatstress

Jaarlijks wandelen miljoenen mensen door prachtige paleisparken, door groene oases midden in grote steden of door pareltjes in de provincie. Ze zijn nog steeds gefascineerd door de tuinkunst van vroeger. Maar de historische parken en tuinen zijn in gevaar. In Duitsland is het niet alleen warmer geworden, ook het aantal warme dagen en opeenvolgende droge dagen is toegenomen.

Volgens Michael Degle, hoofd boombeheer bij het Beierse Paleisbeheer, dat onder andere het paleispark Nymphenburg, de Engelse Tuin in München en de paleistuin van Aschaffenburg beheert, zijn de problemen onmiskenbaar.

Het voordeel van veel parken: de boompopulaties zijn zeer gemengd, “zo is het historisch gegroeid.” Vaak ging het hier immers om plantenverzamelingen – en vroeger werden er ook uitheemse soorten aan de voorraden toegevoegd. Sommige van deze bomen worden nu beschouwd als klimaatbestendige bomen.

Het doel van het kasteelbeheer is de zogenaamde natuurlijke regeneratie om voorraden op te bouwen ‘die fit zijn’, zegt Degle. En wij hechten waarde aan diversiteit.” Eigenlijk zijn parken in de loop van hun geschiedenis altijd aan verandering onderhevig geweest.

Ongeveer een jaar geleden presenteerde de Technische Universiteit Berlijn een rapport over de schade aan parken, waarvoor een groot deel van de historische parken en tuinen in Duitsland werd onderzocht, namelijk 62 parken in 11 deelstaten.

De conclusie was dat de extreme weersverschijnselen van 2017, 2018 en 2019 enorme schade aan de historische parken en tuinen van Duitsland hadden veroorzaakt. Vaak werden waardevolle, oude bomen aangetast: takken braken af, individuele bomen vielen om en werden ontworteld. Maar er is ook waargenomen dat hele groepen en bosjes bomen afstierven.

Onderzoeksleider Norbert Kühn concludeert: "We hebben de afgelopen jaren duidelijk een verslechtering van de situatie van de bomen waargenomen. De effecten varieerden echter ook sterk van individu tot individu, vooral van lokaal tot lokaal niveau. Dit toont opnieuw aan dat we klimaatverandering serieus moeten nemen, maar dat we moeten oppassen dat we niet generaliseren en overal dezelfde problemen verwachten."

Kühn vervolgt: Sommige historische parken worden al eeuwenlang met liefde onderhouden. Er zijn levensgemeenschappen bewaard gebleven die elders zijn uitgestorven. De bomen absorberen CO2 en zorgen voor schaduw bij warm weer. De voorzieningen zijn ook van belang voor de biodiversiteit. Historische tuinen combineren daarom alles wat we nodig hebben voor onze toekomst. Het zou daarom een ​​maatschappelijke taak moeten zijn om ze voor ons allemaal te behouden, ook in tijden van klimaatverandering.

De tuinders in het Rosenaupark, rondom het gelijknamige kasteel bij Coburg in Beieren, ondervinden de concrete gevolgen van klimaatverandering. Het complex fascineerde ooit zelfs de Britse koningin Victoria (1819-1901). Ze zei enthousiast: "Als ik niet was wie ik ben, zou dit mijn echte thuis zijn." Haar man, Prins Albert, werd in het kasteel geboren.

Mirko Haßfurther is werkzaam in het park en zegt over de praktische gevolgen van lange periodes van droogte: "De vraag naar water is soms enorm." Daarom werden er waterreservoirs gebouwd om het regenwater dat van de daken afstroomt, op te vangen.

De sparrenpopulatie in het gemengde bos rondom het kasteel heeft zwaar geleden onder de recente droge zomers. En: Bij hevige regenval bestaat het risico dat de grindpaden in het park wegspoelen en zacht worden. Om de paden zo historisch mogelijk te maken, zijn ze niet geplaveid.

Nog een aspect: Omdat de bomen bij langdurige droogte het risico lopen af ​​te sterven, moeten ze extra goed in de gaten worden gehouden om te voorkomen dat ze een gevaar vormen voor bezoekers. Alleen al het Beierse Paleisbeheer inspecteert elk jaar zo'n 150.000 bomen.

Een blik op Cottbus in Brandenburg, waar prins Hermann von Pückler-Muskau vanaf 1846 een landschapspark liet aanleggen: "De veranderende klimatologische omstandigheden verzwakken de bomen en laten zichtbare tekenen van stress achter", aldus een woordvoerster van het Branitzer Park. "Dunne boomkronen, beschadigde bast, vaker brekende groene takken, een toenemende besmetting met ziekten en plagen en een toenemend aantal stervende bomen zijn alarmerende tekenen van een algemene afname van de vitaliteit en gezondheid van de bomenpopulatie."

Er zijn verschillende maatregelen om dit tegen te gaan. De bomen worden nauwlettend in de gaten gehouden en de bodem en de watervoorziening worden geanalyseerd. De kweek van robuuste, klimaatvriendelijke boomsoorten en -variëteiten staat landelijk bekend en voldoet bovendien aan de 'monumentenbeschermingseisen' van het park, zoals het park verder vermeldt. De zogenaamde Neue Branitzer Baum-Universität is qua financieringsvolume en oppervlakte van twaalf hectare het grootste voorbeeldproject voor historische tuinen in klimaatverandering in Duitsland. De federale overheid, de deelstaat Brandenburg en de EU financieren het project met ongeveer tien miljoen euro.

© dpa-infocom, dpa:250530-930-608179/1