SPD-fractie kiest partijleider Lars Klingbeil als nieuwe voorzitter

Drie dagen na de historische nederlaag van de SPD bij de federale verkiezingen heeft de nieuwe parlementaire fractie partijleider Lars Klingbeil tot voorzitter gekozen. De 47-jarige Nedersaksen kreeg 85,6 procent van de stemmen, aanzienlijk minder dan zijn voorganger Rolf Mützenich bij drie verkiezingen voor fractieleider sinds 2019 (94,7, 97,1 en 97,7).

Klingbeil is daarmee de nieuwe sterke man binnen de SPD en zal zijn partij leiden in de gesprekken over de vorming van een regering met de Unie. Het is nog onduidelijk of hij na succesvolle onderhandelingen over een zwart-rode coalitie fractievoorzitter blijft of dat hij daarna overstapt naar de nieuwe bondsregering, mogelijk als vicekanselier.

De RND-nieuwsbrief van het regeringsdistrict. Elke donderdag.

Door mij te abonneren op de nieuwsbrief ga ik akkoord met de advertentieovereenkomst .

Er is echter een concurrent voor deze functie: minister van Defensie Boris Pistorius, die in alle peilingen bovenaan de lijst van populairste politici in Duitsland staat.

Het feit dat Klingbeil zijn macht uitbreidt na de verpletterende verkiezingsnederlaag van de SPD, is controversieel binnen de partij. Juso-voorzitter Philipp Türmer bekritiseerde de aanpak scherp: "Deze aanpak wekte de fatale indruk: als eerste reactie greep een van de architecten van het falen naar het voorzitterschap van de parlementaire fractie", vertelde hij onlangs aan Spiegel.

Voormalig partijstrateeg Matthias Machnig uitte soortgelijke opvattingen. Hij had verwacht dat de partijleiders in deze situatie ‘het denken en zelfreflectie boven het actionisme’ zouden stellen. “In plaats daarvan gebruikte Klingbeil het politieke vacuüm tijdens de nacht in zijn voordeel. Dit is een soort zelfbekrachtiging of zelfs bonapartisme.” Bonapartisme is een autoritaire regeringsvorm, vernoemd naar de Franse keizer Napoleon Bonaparte.

De SPD daalde bij de verkiezingen van 25,7 naar 16,4 procent en is nu nog maar de derde partij in de meerderheid, na de CDU/CSU en de AfD. Het is veruit de slechtste uitslag van de oudste partij van Duitsland bij een federale verkiezing en zelfs de slechtste uitslag bij nationale parlementsverkiezingen in 138 jaar. De fractie krimpt van 207 naar 120 leden.

Bondskanselier Olaf Scholz (SPD) had na de eerste prognoses al aangekondigd dat hij zich niet meer met de vorming van de nieuwe regering zou bemoeien. Ook partijleiders zijn in dergelijke situaties afgetreden. Maar Klingbeil deed het tegenovergestelde: hij ging in de aanval, eiste het voorzitterschap van de parlementaire fractie op en verzekerde zich van de steun van het partijpresidium op de verkiezingsavond. De volgende dag werd hij unaniem genomineerd door het uitvoerend comité van de parlementaire fractie. Dat hij bij de verkiezingen minder dan 90 procent van de stemmen haalde, wordt gezien als een tegenslag.

Klingbeil werd op de verkiezingsdag 47 en heeft een bliksemcarrière binnen de partij achter de rug. Sinds 2009 is hij lid van de Bondsdag, in 2017 werd hij secretaris-generaal van de partij en na zijn overwinning bij de federale verkiezingen in 2021 werd hij samen met co-voorzitter Saskia Esken fractievoorzitter. De laatste keer dat de SPD het voorzitterschap van zowel partij als fractie combineerde, was in 2018/19, toen Andrea Nahles beide functies bekleedde. Haar tijd aan de top kwam abrupt ten einde: in juni 2019 nam ze onder grote druk ontslag bij de fractie na een ramp bij de Europese verkiezingen.

De 65-jarige Mützenich leidde de parlementaire fractie na Nahles vijf jaar en vijf maanden lang. Hij rechtvaardigde zijn ontslag als fractievoorzitter op de verkiezingsavond door te zeggen dat “jongeren nu de kar moeten trekken en de krachten moeten worden gebundeld”.

Mützenich verwacht dat zijn opvolger de SPD zal leiden in gesprekken met de Unie over de vorming van een regering “met duidelijke kracht, met duidelijke autoriteit, met duidelijke overtuiging”. Het SPD-team voor de verkennende gesprekken moet uiterlijk donderdag gevormd zijn.

RND/dpa/mos