Veelbelovende klinische proeven voor de preventie van Alzheimer

"Ik weet gewoon dat mijn hersenen niet in orde zijn", zei de 44-jarige Carrie Richardson. "En dus haat ik het. Ik wil gewoon dat het normaal is."

Op 41-jarige leeftijd kreeg Carrie de ziekte van Alzheimer, die al vroeg begon. De aandoening wordt veroorzaakt door zeldzame genetische mutaties die er in principe voor zorgen dat iemand de ziekte krijgt. Haar moeder, Mary Salter, uit Montgomery, Alabama, weet maar al te goed wat de gevolgen van de ziekte zijn. "Ik heb zeven familieleden verloren in de leeftijd van 37 tot 44 jaar", zei ze … waaronder haar zoon Bryan, die vorig jaar overleed.

Mary, Carrie en Carries dochter Hannah komen naar de Washington University School of Medicine in St. Louis om deel te nemen aan een aantal van 's werelds eerste klinische onderzoeken naar de preventie van Alzheimer. "Het is het minste wat ik kan doen om te helpen," zei Hannah. "Ik heb het gevoel dat ik niet met mezelf zou kunnen leven als ik het niet zou doen."

Dr. Randy Bateman, die leiding geeft aan internationale klinische onderzoeken bij WashU Medicine, zei: "Nu hebben we de kans om het verloop van de ziekte te veranderen op een manier die we nog nooit eerder hebben kunnen doen."

Eén reden voor Batemans optimisme: voor het eerst is er eindelijk succes geboekt bij de behandeling van milde alzheimer met medicijnen die amyloïde plaques verwijderen – de eiwitafzettingen die zich ophopen aan de buitenkant van zenuwcellen in de hersenen en het geheugen en denkvermogen verstoren. Deze medicijnen blijken cognitieve achteruitgang te vertragen.

"Mensen bij wie de plaques zijn verwijderd, zijn 30 procent beter dan mensen bij wie de plaques niet zijn verwijderd", aldus Bateman. "Het stopt de dementie niet. Dementie blijft bestaan, maar in een langzamer tempo."

Het doel van de onderzoeken, aldus Bateman, is te onderzoeken wat er gebeurt als de behandeling wordt gestart, zelfs voordat de symptomen van Alzheimer zich openbaren: "Als je kijkt naar de mensen die in deze onderzoeken worden behandeld, de mensen die zich in een eerder stadium bevinden, hoe eerder je in een eerder stadium komt, hoe beter het met hen gaat. Sommigen van hen zijn zelfs stabiel gebleven. Dit suggereert dus dat timing van cruciaal belang is."

Binnen een bepaalde familie met alzheimer die zich vroeg manifesteert, beginnen de symptomen meestal rond dezelfde leeftijd, zodat onderzoekers kunnen bepalen wanneer ze met een behandeling moeten beginnen om de ziekte te voorkomen. "Bij deze mensen hebben we bijna 100 procent zekerheid dat ze alzheimerdementie zullen krijgen", aldus Bateman. "En we weten wanneer ze het zullen krijgen."

Hoewel deze zeldzame mutaties minder dan één procent van de Alzheimerpatiënten betreffen, zijn de lessen die we hieruit hebben geleerd over wanneer je met een behandeling moet beginnen, mogelijk voor iedereen van toepassing.

Jake Heinrichs is een Broadway-theatertechnicus uit Brooklyn die drager is van een van de genen die de ziekte op jonge leeftijd veroorzaken. De ziekte trof zijn grootmoeder, oom, vader en broer, allemaal in dezelfde leeftijdscategorie. "Symptomen rond de 40 en overlijden rond de 50", zei hij.

Voor Heinrichs was het woord Alzheimer 'een doodvonnis'.

Hij begon in 2013 met de behandeling in Batemans onderzoek. Hoewel hij nu zeker een antilichaam genaamd lecanemab krijgt, wist hij de eerste zeven jaar niet of hij een antilichaam of een placebo kreeg. "Ik was op een leeftijd waarop ik symptomen had moeten vertonen," zei Heinrichs, "en nu ben ik op een leeftijd dat ik waarschijnlijk niet eens meer zou moeten leven."

Zijn vrouw, Broadway-regisseur Rachel Chavkin, zegt dat hij de afgelopen drie jaar af en toe een vraag herhaalt, maar dat hij verder geen cognitieve achteruitgang heeft vertoond sinds ze twintig jaar geleden verliefd op hem werd. "Jake is nu 51, de leeftijd waarop zijn vader stierf," zei ze.

De bezuinigingen van de Trump-regering hebben miljoenen dollars aan Alzheimeronderzoek stopgezet of vertraagd . De situatie heeft al gevolgen gehad voor Batemans onderzoeken. "Het is een precaire tijd", zei hij. "Onderzoek is niet zoals het bouwen van een gebouw of het schilderen van een muur: je kunt beginnen, dan een paar jaar stoppen en dan weer verdergaan met wat je aan het doen was. Het is veel meer zoals het voeden van een baby... als je daar een paar weken mee stopt, is het onherstelbaar."

Nu de federale onderzoeksgelden bedreigd worden, zegt filantroop Bill Gates dat de afnemende investeringen elke doorbraak vertragen. "De gegevens waarover deze jonge onderzoekers beschikken om verschillende ideeën te overwegen, zijn zoveel beter dan vijf jaar geleden", zei hij. "Dus dit is het moment waarop je denkt: wauw, laten we deze ziekte extra aanpakken."

Dat is precies wat Gates doet. De miljardair en medeoprichter van Microsoft gebruikt zijn rijkdom en invloed om de industrie en de overheid samen te brengen in de strijd tegen Alzheimer. Hij heeft persoonlijk al meer dan 300 miljoen dollar geïnvesteerd. "Ik blijf hier nauw bij betrokken", zei hij.

In een tijd waarin zulke mogelijkheden bestaan, vormt onzekerheid over de financiering een bedreiging voor het momentum. "Het is nogal onzeker", zei Gates. "Als je met onderzoekers praat, worstelen ze met de onzekerheid of ze jonge mensen moeten aannemen of nieuwe apparatuur moeten kopen. En hopelijk wordt dit in de komende maanden opgelost en kunnen we vol gas vooruit."

Gates heeft een aanzienlijk deel van zijn fortuin uitgegeven aan het verbeteren van de volksgezondheid. En voor hem is Alzheimer toevallig ook persoonlijk. Bill Gates Sr., een advocaat en filantroop die vijf jaar geleden op 94-jarige leeftijd overleed, had ook Alzheimer. "Hij had het geluk 24 uur per dag zorg te krijgen", zei Gates. "Maar er was geen medicijn, nee, niets dat zijn cognitieve vermogens kon herstellen."

Gates steunt onderzoek om vroege diagnose, behandeling en deelname van patiënten aan onderzoeken te verbeteren. En – verrassing – hij ziet een enorme rol voor kunstmatige intelligentie. "AI gaat alles wat we doen beïnvloeden", zei hij. "De biologie van de hersenen is zo complex dat het vermogen van AI om grote hoeveelheden data te verwerken en daar betekenis in te vinden, betekent dat dit onderzoek veel sneller zal gaan."

De klinische proeven met vroege start zullen naar verwachting nog minstens vijf jaar duren, met honderden mensen op 40 locaties wereldwijd. Als het succesvol is, zou het de aanzet kunnen geven tot routinematige screening op Alzheimer met een eenvoudige bloedtest, net zoals we dat nu doen voor een hoog cholesterolgehalte en diabetes.

Kunnen mensen nu getest worden? Bateman zei: "Op dit moment testen we in de geneeskunde geen mensen zonder symptomen, omdat de behandelingen nog niet bewezen effectief zijn bij mensen zonder symptomen."

Het vinden van effectieve behandelingen is een belangrijk onderzoeksgebied en kan bestaan ​​uit het voorschrijven van cocktails van medicijnen die niet alleen op amyloïde zijn gericht, maar ook op andere mogelijke boosdoeners, zoals hersenontstekingen en een schadelijk zenuwceleiwit genaamd tau.

Bateman zei: "Als deze proef standhoudt en we jaar na jaar het voordeel kunnen aantonen dat deze mensen beschermd zijn, dan denk ik dat dit een voorspeller is van wat er in de nabije toekomst gaat gebeuren met lopende preventieproeven: dat ze positief zullen zijn, dat ze zullen werken en dat ze mensen jarenlang dementievrij zullen laten leven."

Jake Heinrichs ondergaat daarom regelmatig MRI-scans, medische onderzoeken, geheugentests, ruggenmergpuncties en PET-scans om zijn hersenfunctie in de gaten te houden en te kijken of hij een bijna zekere genetische lotsbestemming kan voorkomen.

De vierjarige Sam Heinrichs is het levende bewijs van wat er kan gebeuren als je gelooft in de wetenschap – en een sprong in het diepe waagt.

Ik vroeg Jake: "Wat heeft je uiteindelijk doen zeggen dat we, ook al is de kans 50 procent dat hij het gen heeft, toch proberen een kind te krijgen?"

"Omdat ik aan dit onderzoek heb meegewerkt en het lijkt effectief te zijn," antwoordde Jake. "Het gaf me hoop dat de ziekte van Alzheimer iets is waar we in de toekomst niet bang voor hoeven te zijn. Er kan van alles gebeuren. Maar op dit moment heb ik hoop."

LEES EEN FRAGMENT: "The Day After Yesterday: Veerkracht in het licht van dementie" Fotograaf Joe Wallace heeft de verhalen vastgelegd van families die met Alzheimer hebben geleefd.

EXCLUSIEF OP HET WEB: Bekijk een uitgebreid interview met Bill Gates over Alzheimer-onderzoek (video)

Voor meer informatie:

Verhaal geproduceerd door Jay Kernis. Redactie: Jason Schmidt.

Zie ook: