Gedigitaliseerde geestelijke gezondheidszorg: wat is de plaats van psychologie?
Tegenwoordig dringt technologie meer dan ooit door in elke dimensie van het leven – van de manier waarop we met elkaar omgaan tot de manier waarop we voor onze gezondheid zorgen. Binnen de psychologie gaat een van de meest levendige discussies over de opkomst van digitale therapieën: therapeutische interventies geleverd via software of mobiele applicaties ( apps ) op basis van wetenschappelijk bewijs. Hoewel dit geen recente praktijk is, kreeg de aanwezigheid van digitale technologieën in klinische en therapeutische settings een impuls door de pandemie, die de zoektocht naar oplossingen op afstand versnelde en, uiteraard, als een "heruitvinding" van het beroep. Tegenwoordig komen we echter ook chatbots tegen die met gebruikers communiceren tijdens periodes van angst en depressie of gezelschap bieden in momenten van eenzaamheid. Maar de vraag blijft: wanneer therapie wordt gemedieerd door algoritmen, wat is dan de plaats van psychologie als wetenschap?
Virtual reality werd oorspronkelijk gebruikt om fobieën te behandelen, maar draagt nu bij aan de geestelijke gezondheid en helpt patiënten zelfvertrouwen en eigenwaarde te ontwikkelen. Het kan ook interactief met de therapeut worden gebruikt, waardoor ze stressvolle situaties kunnen identificeren. Apps zijn ook beschikbaar. Tools voor mentale gezondheid hebben aan populariteit gewonnen. Zo biedt het populaire Calm begeleide meditaties en ademhalingsoefeningen om gebruikers te helpen beter te slapen; of gebruikt Happify games om stress te verminderen en negatieve denkpatronen te overwinnen. Recente wetenschappelijke studies (bijv. NPJ Digital Medicine ; Acta Psychiatric Scandinavica ) tonen de effectiviteit van deze tools aan voor het behoud van de mentale gezondheid.
Groeiende academische interesse en, tegelijkertijd, groeiende bezorgdheid, zijn er in de proliferatie van chatbots die in staat zijn therapeutische dialogen te simuleren en gepersonaliseerde interventies aan te bieden. Op een 24/7 basis, zijn deze middelen in staat om gepersonaliseerde en onmiddellijke, zij het gedeeltelijke, reacties te bieden en hebben aangetoonde voordelen te hebben in het verbeteren van zowel mentaal welzijn als symptomen van depressie en angst tijdens interventieprocessen. Deze studies (bijv. Applied Sciences ; Journal of Affective Disorders ) concluderen echter dat, na follow-up , de gunstige effecten de neiging hebben te verdwijnen. Bij het vergelijken van de effectiviteit van traditionele menselijke therapie en het gebruik van 'kunstmatige therapeuten' in oorlogsgebieden (bijv. BMC Psychology ), zijn hun voordelen onmiskenbaar, maar de eerste laat robuustere en duurzamere resultaten zien, voornamelijk vanwege de emotionele diepgang.
Hier komen we tot de kern van de zaak: kan een chatbot iemand helpen herstellen van een depressie? Deels wel; vanwege de directheid, het snelle interventieplan en ook de respons "wat de persoon wil horen". Maar het mist wat centraal staat in psychologie en therapeutische interventie: de menselijke connectie. Psychotherapie bestaat uit technieken, maar ook – en vooral – uit connectie. De patiënt vindt oprechte empathie, actief luisteren en erkenning van zijn of haar uniciteit bij de therapeut. Het is in deze menselijke ruimte dat vertrouwen en verandering worden opgebouwd – essentieel voor de effectiviteit van de behandeling. Een app kan begeleiden, maar kan geen pijn valideren of complexe emotionele nuances vastleggen. En in kritieke situaties, zoals suïcidale gedachten, kan niets de menselijke aanwezigheid vervangen.
Er zijn ook onvermijdelijke ethische en privacyproblemen. Wie garandeert de veiligheid van de gegevens die door deze platforms worden verzameld? In hoeverre beseffen gebruikers dat ze met een machine interacteren? En wat gebeurt er als een onbegeleid algoritme geen advies geeft? Er bestaat ook het risico van technologische afhankelijkheid of de illusie dat een chatbot voldoende is om serieuze problemen, zoals drugsverslaving , aan te pakken.
De digitale revolutie in psychotherapie is een van de grootste trends in de psychologie van vandaag. Het maakt ondersteuning toegankelijker (en goedkoper, in het geval van chatbots ), sneller en zelfs innovatiever. Maar enthousiasme mag de essentie niet over het hoofd zien: psychologie is bovenal een mens- en maatschappijwetenschap . Algoritmen kunnen sturen, maar ze luisteren niet echt. Ze kunnen empathie simuleren, maar ze voelen het niet. Uiteindelijk hebben we nog steeds mensen nodig om voor anderen te zorgen – mensen die onvervangbaar zijn.
De teksten in deze sectie geven de persoonlijke mening van de auteurs weer en vertegenwoordigen niet VISÃO, noch haar redactionele standpunt.
