Begrotingsdebat | Vakbondspolitici worden geloofshealers in het begrotingsdebat

De uitspraken van CSU-Kamerlid Alexander Hofmann waren symptomatisch voor de realiteitsvisie van de CDU . "De stemming klaart merkbaar op, het optimisme keert terug, men voelt dat er iets verandert", zei hij woensdag tijdens de algemene behandeling van de federale begroting voor het lopende jaar, die pas na het zomerreces wordt aangenomen. Philipp Amthor (CDU) had een dag eerder soortgelijke gevoelens geuit in een Instagram-video, zittend op een strandpromenade met een drankje en in een poloshirt. De staatssecretaris van het nieuwe federale ministerie voor Digitale Zaken en Staatsmodernisering legde het verbaasde publiek uit dat de stemming uitstekend was, iets wat "ook in het buitenland te zien was, want dankzij de door de CDU geleide federale regering heeft Duitsland internationaal aanzien herwonnen."

Dit is precies wat de bondskanselier woensdagochtend in zijn toespraak tot het parlement beweerde. Friedrich Merz benadrukte de eerste successen van zijn regering, die sinds 6 mei aan de macht is, op het gebied van economisch beleid en vooral op het gebied van asielbeleid. Hij erkende echter dat er nog veel te doen is en dat hij aanhoudende zorgen onder de burgers ziet. Zijn regering zal deze aanpakken om "moed en vertrouwen" te creëren.

Vooraf moest hij een tirade van Alice Weidel verduren. Als leider van de grootste oppositiepartij had de fractieleider van de AfD recht op de eerste toespraak. "U bent een papieren bondskanselier die in het buitenland de rol van wereldmacht speelt, maar zich thuis naar believen laat vernederen door de verkiezingsverliezer, de SPD," schreeuwde ze Merz toe. De regering plant een "schuldenorgie zoals deze republiek nog nooit heeft meegemaakt," en Merz is een "leugenachtige bondskanselier," want volgens Weidel had de CDU-leider vóór de federale verkiezingen een verlaging van de overheidsuitgaven beloofd. Ondertussen is er geen "migratieomslag", zei de extreemrechtse politicus, maar alleen maatregelen in "homeopathische" doses.

Merz verwierp Weidels "halve waarheden, laster en persoonlijke beledigingen" en legde uit dat de schuld met name nodig was om "de Bundeswehr" en de NAVO te versterken; anders zou de laatste in haar 70e jaar niet meer bestaan. Maar leningen waren ook nodig om de economie uit de economische crisis te halen. Dit alles zou "een leven van veiligheid en vrijheid in Duitsland" garanderen en "een verandering in ons economisch beleid in gang zetten".

De Groenen bekritiseerden met name het wijdverbreide gebrek aan actie van de CDU-SPD-coalitie op het gebied van klimaatbescherming. Fractieleider Katharina Dröge van de Groenen noemde hun beleid in dit opzicht een "faillissement". In plaats daarvan staan ​​ze subsidies voor fossiel gas uit het Klimaat- en Transformatiefonds (KTF) toe en steunen ze nieuwe gasboringen voor de kust van Borkum.

"Terwijl er honderden miljarden beschikbaar zijn voor tanks, is er slechts vier miljard, het equivalent van Jens Spahn, voor sociale huisvesting."

Ines Schwerdtner, voorzitter van de Linkse Partij

Alle oppositiepartijen hadden kritiek op het tijdelijke besluit om de elektriciteitsbelasting voor particuliere huishoudens niet te verlagen. Merz wees van zijn kant op de verlaging van de energiekosten op andere gebieden, waaronder voor particuliere huishoudens. "Van de mogelijke 200 euro per gezin per jaar (...) maken we nu 150 euro per jaar mogelijk", benadrukte hij. Dit is al "driekwart van wat we ons hadden voorgenomen."

Fractieleider Jens Spahn (CDU) van de Unie waarschuwde dat de regering ook moet "consolideren en bezuinigen". Anders zou "de enorme extra schuld van € 850 miljard tegen het einde van het decennium" onhoudbaar zijn gezien de rente- en aflossingsverplichtingen. SPD-fractieleider Matthias Miersch pleitte ook voor begrotingsdiscipline. Hij zei dat er nog steeds "een enorm probleem in de begroting zit, en daarom moeten we ook discussies voeren over bezuinigingen".

Merz kondigde een op handen zijnde en "omvattende" hervorming van het burgerinkomen aan, waarvan de CDU/CSU hoopt dat het miljarden zal besparen. Zelfs de regeringspartijen verwachten slechts een besparing van tientallen miljoenen door de extra sancties tegen ontvangers van burgerinkomen.

Ondertussen verzekerde Merz Oekraïne van voortdurende uitgebreide steun, met name op het gebied van wapens. Hij benadrukte dat Duitsland "de leidende verantwoordelijkheid" op zich heeft genomen in het buitenlands en veiligheidsbeleid binnen de EU en de NAVO. Over de oproepen tot verdere onderhandelingen om de oorlog in Oekraïne te beëindigen, verklaarde de bondskanselier: "De diplomatieke middelen zijn uitgeput." De Russische president Vladimir Poetin is volgens hem niet bereid tot overleg. Deze koers wordt weerspiegeld in de kernbegroting van het ministerie van Defensie, die met € 10,5 miljard zal stijgen tot € 62,4 miljard ten opzichte van 2024.

In het licht hiervan spraken Heidi Reichinnek, fractievoorzitter van de Die Linke, en Ines Schwerdtner, fractievoorzitter van de Die Linke, van een "politiek van sociale kilheid". "Je regelt belastingvoordelen voor je vrienden in dure pakken en geeft tegelijkertijd miljarden aan de wapenlobby", aldus Schwerdtner. Aan de andere kant maakt de regering "het leven van mensen die het al moeilijk hebben, nog moeilijker". Ze "proberen een paar miljard bij elkaar te schrapen, die hun fractieleider in een paar weken tijd gewoon verkwist omdat deze CDU een hekel heeft aan werkende en arme mensen", aldus de politicus, verwijzend naar de miljardenverliezen voor de staatskas als gevolg van de mondkapjesaankoop door voormalig minister van Volksgezondheid Jens Spahn.

Schwerdtner wees erop dat een vermogensbelasting, die de regering weigerde in te voeren, de federale overheid jaarlijks tot 120 miljard euro zou kunnen opleveren. "Dat is 27 keer de bezuinigingen op het burgerinkomen die u van plan bent," berekende ze, en merkte op: "Terwijl u honderden miljarden beschikbaar hebt voor tanks, is er slechts vier miljard, het equivalent van Jens Spahns geld, voor sociale woningbouw." Echte veiligheid begint "met een dak boven je hoofd."

"Wanneer crises bijvoorbeeld in Afrika escaleren, leidt dit tot verdere migratiestromen. Duitsland wordt opgeroepen om de wortels van deze vluchtelingenstroom te bestrijden. Het is daarom in ons eigen belang om ons daar te bemoeien."

Johann Wadephul, federaal minister van Buitenlandse Zaken

Het vierdaagse begrotingsdebat begon dinsdag met de indiening van de ontwerpbegroting voor 2025 bij de Bondsdag door minister van Financiën Lars Klingbeil (SPD). Er staan ​​aanzienlijk meer investeringen gepland, die voornamelijk gefinancierd zullen worden met een aanzienlijk hogere schuld. De federale overheid plant dit jaar € 503 miljard uit te geven. Dat is 6,1 procent meer dan in 2024. Hiervan wordt € 81,8 miljard uit de kernbegroting gefinancierd met leningen, meer dan twee keer zoveel als vorig jaar. Daarnaast komt er ruim € 60 miljard uit met schulden gefinancierde speciale fondsen.

Ondertussen wordt er niet alleen bezuinigd op het inkomen van burgers en de integratiesteun, maar ook op gebieden die minister van Buitenlandse Zaken Johann Wadephul (CDU) in zijn toespraak als uiterst belangrijk voor de internationale en Duitse veiligheid beschreef. Het budget van het Federale Ministerie van Buitenlandse Zaken bedraagt ​​dit jaar 5,96 miljard euro, vergeleken met 6,71 miljard euro in 2024. Wadephuls ministerie zal 2,56 miljard euro kunnen uitgeven aan het waarborgen van vrede en stabiliteit, bijna een miljard euro minder dan vorig jaar. De bezuinigingen op humanitaire hulp en crisispreventie zijn nog aanzienlijker. Het budget hier wordt meer dan gehalveerd tot 1,43 miljard euro. Ook het budget voor ontwikkelingshulp wordt opnieuw gekort, met bijna een miljard euro tot 10,3 miljard euro. Al deze individuele budgetten waren de afgelopen twee jaar onder de verkeerslichtcoalitie al drastisch gekrompen.

Minister Wadephul riep desalniettemin op tot grotere Duitse betrokkenheid in de crisisgebieden van de wereld, met name als gevolg van de ontbinding van de Amerikaanse ontwikkelingsorganisatie USAID. Gezien het aantal, de omvang, de diepte en de ernst van de crises, wordt Duitsland "vanuit humanitair perspectief opgeroepen om zich duidelijker in deze regio's te engageren dan we tot nu toe hebben gedaan", aldus de CDU-politicus. Als de crises bijvoorbeeld in Afrika escaleren, zal dit leiden tot verdere migratiestromen. Duitsland wordt opgeroepen "de wortels van deze vluchtelingenbeweging te bestrijden", aldus de minister. Daarom is het "in ons eigen belang om ons daar in te zetten".